Psihologijske teme, Vol. 19 No. 1, 2010.
Pregledni rad
Etiologija delinkventnog ponašanja: Prikaz Pattersonove i Moffittine teorije razvojne psihopatologije
Ivana Vrselja
; Institut društvenih znanosti Ivo Pilar, Zagreb
Sažetak
Ovim se radom daje kratak pregled razlika u etiološkim objašnjenjima i manifestacijama delinkventnog ponašanja s ranim odnosno kasnim početkom kroz dvije teorije razvojne psihopatologije – Pattersonove teorije prisile i Moffittine teorije kontinuirane i adolescentne delinkvencije. Ove dvije teorije razlikuju dva razvojna puta delinkventnog ponašanja: onaj s ranim odnosno kasnim početkom. Patterson skupinu s ranim početkom naziva ranim delinkventnima, a Moffitt kontinuiranim; skupinu s kasnim početkom Patterson naziva kasnim delinkventima, a Moffitt adolescentnim.
U slučaju onih koji rano počinju s delinkventnim ponašanjem, problemi u ponašanju započinju u ranim godinama razvoja, što dovodi do ozbiljnoga delinkventnog ponašanja u razdoblju adolescencije, te naposljetku do kroničnog i cjeloživotnog prijestupništva. S druge strane, oni koji kasno počnu s delinkventnim ponašanjem ne ponašaju se delinkventno sve do razdoblja srednje do kasne adolescencije te oni obično prestaju s takvim ponašanjem u ranim dvadesetim godinama. U pogledu delinkventnog ponašanja s ranim početkom, Pattersonova i Moffittina teorija naglašavaju važnost roditeljskog ponašanja u razvoju ove vrste delinkvencije. Međutim, Moffittina teorija u razvoj ranoga delinkventnog ponašanja uključuje i ulogu bioloških čimbenika, specifičnije neuropsiholoških deficita. Prema Moffitt, neuropsihološki deficiti i narušena obiteljska okolina zajedno, transakcijskim procesom, dovode do razvoja ranoga delinkventnog ponašanja. U pogledu delinkvencije s kasnim početkom, Patterson razvoj ove vrste delinkvencije pripisuje druženju s devijantnim vršnjacima do kojeg dolazi zbog smanjenoga roditeljskog nadzora, dok ga Moffitt pripisuje povećanoj želji za autonomijom koja se javlja u vrijeme adolescencije i druženju s devijantnim vršnjacima.
Ključne riječi
rani/kontinuirani delinkventi; kasni/adolescentni delinkventi; roditeljsko ponašanje; neuropsihološki deficiti; devijantni vršnjaci
Hrčak ID:
56833
URI
Datum izdavanja:
30.6.2010.
Posjeta: 4.849 *