Izvorni znanstveni članak
UTICAJ NAČINA PREHRANE I FIZIČKE AKTIVNOSTI NA INDEKS TJELESNE MASE U ADOLESCENATA
Marizela Šabanović
orcid.org/0000-0003-2247-7996
; Farmaceutski fakultet, Univerzitet u Tuzli, Univerzitetska 7, 75000 Tuzla, BiH
Azijada Beganlić
; Medicinski fakultet, Univerzitet u Tuzli, Univerzitetska 1, 75000 Tuzla, BiH
Nedžad Mulavdić
; Farmaceutski fakultet, Univerzitet u Tuzli, Univerzitetska 7, 75000 Tuzla, BiH
Mirela Đaković
; “Pharmamed”, Dolac na Lašvi bb, 72270 Travnik, BiH
Sažetak
Broj djece sa prekomjernom tjelesnom masom, kao i pretile djece u zapadnim zemljama svaki dan je sve veći. Pored mnogo drugih faktora, osnovni uzroci ovakvog stanja su prevelik unos i
dostupnost energetski bogatih obroka uz veoma malo fizičke aktivnosti.
Cilj: Utvrditi uticaj načina prehrane i fizičke aktivnosti na stanje uhranjenosti u adolescenata, kao i parcijalni doprinos ova dva faktora.
Ispitanici i metode: Istraživanje je sprovedeno među učenicima drugog i četvrtog razreda gimnazija na području opštine Tuzla. Podaci za studiju su prikupljeni kroz studiju poprečnog presjeka putem anonimnog upitnika. Korišten je tzv. prigodni uzorak, tako što su slučajnim odabirom uzeta po tri odjeljenja drugih i tri odjeljenja četvrtih razreda, koji su na dan ispitivanja imali nastavu fizičkog odgoja. Na taj način uključeno je ukupno 396 ispitanika i to:
135 dječaka i 261 djevojčica. Prilikom istraživanja korišten je posebno konstruiran Upitnik o prehrambenim navikama i fizičkoj aktivnosti. Učenicima je mjerena tjelesna masa, visina, te
računat indeks tjelesne mase (Body Mass Index-BMI). Statističke hipoteze su testirane na nivou signifikantnosti od α = 0,05, tj. razlika među uzorcima je smatrana značajnom ako je p<0,05.
Rezultati: Pothranjeno je 11,11 % ispitanika, 75,75 % ima normalnu uhranjenost, dok njih 13,13 % ima prekomjernu tjelesnu težinu. U odnosu na spol, dječaci imaju veći indeks tjelesne mase nego djevojčice. Prema modifikovanoj skali indeksa zdrave prehrane (Healthy Eating Index - HEI), odličan kvalitet prehrane ima 3,79 % anketiranih učenika, 75,25 % ima kvalitet prehrane koji treba korigirati i 20,96 % anketiranih učenika ima siromašan način
prehrane. U odnosu na spol utvrđeno je da dječaci imaju kvalitetniji način prehrane (p=0,006), dok u odnosu na uzrast mlađi ispitanici imaju kvalitetniji način prehrane (p=0,044). Umjerenu fizičku aktivnost ima 81,31 % anketiranih učenika, 8,83 % ima nisku fizičku aktivnost, dok samo 9,85 % ispitanika ima visoku fizičku aktivnost. U odnosu na spol i dob, utvrđeno je da nema razlike u ukupnoj fizičkoj aktivnosti između dječaka i djevojćica, odnosno starijih i
mlađih ispitanika. Oko 48 % varijabiliteta stanja uhranjenosti izraženog kao indeks tjelesne mase, možemo objasniti kada kao prediktore koristimo način prehrane i fizičku aktivnost.
Bolju prediktivnu moć, kada je u pitanju BMI, ima način prehrane (β = 0,58) nego fizička aktivnost (β = 0,21).
Zaključak: Kada su u pitanju način prehrane i fizička aktivnost, kao faktori uhranjenosti adolescenata, način prehrane ima veći uticaj.
Ključne riječi
adolescenti; indeks tjelesne mase (BMI); način prehrane; fizička aktivnost
Hrčak ID:
87441
URI
Datum izdavanja:
30.4.2012.
Posjeta: 4.095 *