Izvorni znanstveni članak
Politička ekonomija reformiranja samoupravnog socijalizma – od europeizacije Jugoslavije do balkanizacije današnjeg EU-a
Bogomir Kovač
; Ekonomski fakultet Sveučilišta u Ljubljani, Ljubljana, Slovenija
Sažetak
Šezdesete godine XX. stoljeća znače kraj europskog zlatnog doba poslijeratnog
razvoja, a socijalističke ekonomije, premda nedovoljno spremne za
prilagođavanje novim situacijama, počinju s ekonomskim reformama. Jugoslavenska
savezna vlast najavila je ekonomske reforme 1961. i 1965. koje
označavaju najbolji program reformi i modernizacije u institucionalnom
razvoju socijalističke Jugoslavije. Samoupravni se sistem bazirao na premisama
da državna kontrola ekonomije i državno planiranje moraju biti zamijenjeni
slobodnim djelovanjem društvenih poduzeća, indikativnim planiranjem
i tržišnim mehanizmom. Kraigherova reforma (1965) s jedne je strane ojačala
razvojne poluge i pozicionirala industriju kao vodeću ekonomsku snagu, a
s druge utvrdila stabilizacijski program. Međutim, politika stabilizacije nije
uspjela zadovoljiti očekivanja, njene su restriktivne mjere vodile do novih
neravnoteža. Kraigherova reforma tako je povećala ekonomsku volatilnost,
ekonomski rast je pao, a inflacija i vanjski dugovi porasli. Savezna vlada nije
imala rešenja za takvu situaciju. Krajem šezdesetih jugoslavensko se ekonomsko
čudo primaklo kraju. Komunističke vlasti pripremile su ustavne promjene
u cilju discipliniranja nosilaca ekonomskih reformi i liberalnih ekonomskih
politika. Socijalističke ekonomije, slično kao države sadašnjeg EU-a (Velika
recesija 2008-2013), nisu bile sposobne dati brze i adekvatne odgovore na krizu.
To je bio ključan razlog dezintegracije druge Jugoslavije i možda postaje
nova forma balkanizacije EU-a.
Ključne riječi
samoupravni sistem; jugoslavenski socijalizam; socijalističke ekonomske reforme; Kraigherova ekonomska reforma; balkanizacija EU-a
Hrčak ID:
89182
URI
Datum izdavanja:
4.10.2012.
Posjeta: 2.151 *