Revija za sociologiju, Vol. 24 No. 1-2, 1993.
Izvorni znanstveni članak
»Mjesto pod suncem: modeli aktera i refrakcija racionalnosti«
Koraljka Marinković
; Nezaposleni sociolog
Aleksandar Štulhofer
; Odsjek za sociologiju, Filozofski fakultet u Zagreb
Sažetak
Rad nastoji testirati dva klasična modela katera: 1) »homo economicus« model, koji ponašanje sagledava kroz racionalnu kalkulaciju dobitaka-i-gubitaka; te 2) »homo sociologicus« model, koji naglašava konformiranje društvenim normama. Da bismo »izmjerili« realističnost tih analitičkih konstrukcija krenuli smo od svojevrsnog kontinuuma društvene akcije, na čijim su polovima optimizacijsko (u smislu poštivanja normi) i maksimizacijsko ponašanje. U eksperimentu smo 220 studenata (jednako zastupljenih po spolu) suočili sa zadatkom rješavanja strateškog problema »prodaje sladoleda na plaži«. Pri tome smo varirali
intenzitet pritiska društvenih normi na ispitanike. Naši rezultati potvrđuju hipoteze o refrakciji racionalnosti (u sučeljavanju s normama), o povezanosti optimizacijskog ponašanja i procesa socijalizacije, te onu o strategijskom ponašanju. U zaključku se ukazuje na realističnost trećeg modela aktera – tzv. »Z-modela«, bliskog H. Simonovom konceptu »ograničene racionalnosti« i teoriji »rezonirajuće akcije«. Prema mišljenju autora, koncept adaptivnog egoizma – ponašanja koje strateški reagira na društvene norme – zaslužuje detaljniju sociološku razradu.
Ključne riječi
Hrčak ID:
154914
URI
Datum izdavanja:
30.6.1993.
Posjeta: 974 *