Sažetak sa skupa
JAVNO ZDRAVSTVENI ZNAČAJ FIZIČKE AKTIVNOSTI
Eržebet Ač Nikolić
orcid.org/0000-0002-9517-4366
; Institut za javno zdravlje Vojvodine, Novi Sad, Srbija Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu
Sažetak
Fizička neaktivnost (FN) je među najznačajnijim faktorima rizika za hronične nezarazne bolesti (HNB),
koje su vodeći javnozdravstveni problemi u svetu i kod nas. Javno zdravstveni problem fizičke neaktivnost
možemo utvrditi učestalošću, posledicama po zdravlje, direktnim i indirektnim ekonomskim
posledicama kao i načinom preventivnog delovanja.
Učestalost posmatrana kroz prevalenciju FN i trend ukazuje na zabrinjavajuće fakte odnosno stalni
porast fizički neaktivnih osoba u svim starosnim kategorijama. Istraživanjem zdravlja stanovništva Srbije.
2013 godine ispitivana je učestalost i trajanje fizičke aktivnosti u toku rada, kretanja u toku dana
i rekreacije u slobodno vreme. Rezultati ukazuju da 43,6% stanovništva Srbije obavlja posao sedeći ili
stajaći, svaki drugi stanovnik Srbije obavlja svakodnevno kretanje u trajanju od 30 minuta, a u slobodno
vreme tek svaki deveti stanovnik Srbije provodi 90 minuta nedeljno na rekreaciji. Prema izveštaju
SZO za Evropsku regiju 20% stanovništva fizički je inaktivno, još 43% je sa nedovoljnom fizičkom
aktivnosti. U istom izveštaju se ističe da fizička neaktivnost spade u prvih pet vodećih rizika smrtnosti
stanovništva, zajedno sa povišenim krvnim pritisakom, pušenjem duvana, povišenim šećerom u krvi i
povećanom telesnom masom, odnosno gojaznošću.
Fizičku neaktivnost zajedno sa drugim bihevijoralnim faktorima rizika kao što su nepravilna ishrana,
zloupotreba alkohola i pušenje duvana možemo posmatrati kao primarne faktore rizika, a oni su najčešće
odgovorni za nastanak drugih (endogenih) faktora rizika kao što su hiper idislipidemije, povećana telesna
masa/gojaznost, povišen krvni pritisak, dijabetes i dr.
Istraživanja o opterećenju bolestima pokazuju da su kardiovaskularne, maligne bolesti, šećerna bolest i
depresija vodeće dijagnoze sa najvećim brojem izgubljenih godina kvalitetnog života (Disability-Adjusted
Life Year - DALY) odnosno SZO je objavila da svake godine umre 1 milion ljudi zbog bolesti koje su
povezane sa FN i da se svake godine izgubi 8,3 miliona DALY-a vezano za FN, što nesumnjivo dokazuje
ogromne zdravstveni posledice FN.
Ekonomske posledice FN posmatraju se kao direktni i indirektni troškovi odnosno gubici. Direktni
troškovi odnose se uglavnom na troškove lečenja od HNB a indirektni troškovi podrazumevaju troškove
usled prerane smrti, odsustva sa posla, smanjene radne sposobnosti, preranog penzionisanja i dr.
4
Sažeci radova / Abstracts
Glavna dilema kako lekara kliničara, odnosno stručnjaka u oblast javnog zdravlja jeste kako dati opšte
prihvatljive preporuke, šta je to zadovoljavajuća a šta optimalna FA u konkretnoj kliničkoj terapiji ili
kao preporuka za određenu populacionu grupu, zato je SZO dala preporuke za FA u odnosu na starosne
kategorije.
Zbog svega gore navedenog fizičku aktivnost treba posmatrati kao resurs za unapređenje zdravlja i prevenciju
bolesti. Povećanje nivoa fizičke aktivnosti je jedna od mera koja bi imala najveći pozitivan uticaj
na zdravlje populacije.
Ključne riječi
fizička neaktivnost; kronične nezarazne bolesti; fizička aktivnost
Hrčak ID:
198854
URI
Datum izdavanja:
31.12.2017.
Posjeta: 1.619 *