Predanje o čudesnom izlečenju: trideset godina kasnije

Abstract

Rad počiva na poređenju osnovnih elemenata predanja o čudesnom izlečenju i pričanja o životu u tekstovima koji se krajem osamdesetih počinju učestalo objavljivati u revijalnoj i dnevnoj štampi s jednim tipom reklamnih tekstova koji se publikuju na internetu u vidu gotovo formulativnih informacija o novom spasonosnom leku za određenu vrstu široko rasprostranjenih bolesti. Ove tekstove s predanjima povezuje insistiranje na elementima istinosličnosti, te uloga i osnovne odlike iscelitelja, leka, izvora isceliteljske moći, svedočenja i iskustva pacijenata, zastupljenost elemenata čudesnog i numinoznog. Pokazalo se da se znatno manji trud u postizanje ubedljive istinosličnosti ulaže u savremenim tekstovima, možda i zato što su njihovi autori, za razliku od onih s kraja osamdesetih, u potpunosti anonimni, a sajtovi na kojima se objavljuju često privremeni. Sreća, oličena u produženom životu, zdravom i potpunom, bez ograničenja starosti, nudi se svima koji izdvoje neveliku sumu i kupe čudesni lek. Iscelitelj postaje centralna figura ovih narativa, on često sabira ulogu oštećenog, pa i bolesnika, sa ulogom onog koji leči. Pored poznatih lekara, čije ime funkcioniše kao posredni dokaz istinitosti, iscelitelji mogu biti i studenti/studentkinje kao oličenje obnavljajućeg životnog potencijala mladosti i pacijenti koji su lek nasledili od predaka ili ga dobili od svetitelja zaštitnika. Odnos prema nauci u ovim narativima ostaje ambivalentan. “Dobra” medicinska nauka, oličena u znanju studenta/studentkinje, koji, po pravilu, dožive lični gubitak pa ih to podstiče na uspešno istraživanje konkretne bolesti, ili lekara koji je empatičan i osetljiv na patnju svojih (često marginalizovanih) pacijenata (penzioneri, mali ljudi koji ne mogu kupovati skupe lekove) – suprotstavlja se zloj “farmaceutskoj mafiji” i korumpiranoj “zvaničnoj” medicini, koja zbog zarade svesno prikriva i progoni jeftini, efikasni i čudesni lek. I tekstovima s kraja 80-ih i ovima iz 2022. i 2023. zajednička je, u osnovi, suštinska oslonjenost na ljudski strah od prolaznosti, bolesti i smrti i na duboku potrebu da se one, bar privremeno, čudesno prevaziđu, makar po cenu (plaćene) samoobmane.

Ključne riječi: predanja o čudesnom izlečenju, pričanja o životu, iscelitelj, lek, bolesnik/izlečeni, strah od smrti