Zoomorfna obeležja duša pokojnika u verovanjima slovenskih naroda

Abstract

Prema slovenskim narodnim verovanjima, duša u trenutku smrti izlazi iz tela u obliku muve, leptira, ptice ili miša. Ona se kasnije može javiti živim ljudima i u obliku nekih drugih životinja, pri čemu se uočavaju razlike među dušama tzv. čistih pokojnika ili predaka (onih koji su umrli “svojom”, prirodnom smrću) i tzv. nečistih pokojnika (onih koji su umrli prerano ili nasilnom smrću, koji su bili veliki grešnici, nekršteni, bavili se magijom i sl.). U radu će se pažnja pokloniti predstavama o zoomorfnim obeležjima duša pomenutih grupa pokojnika. Istraživaće se razlozi vezivanja nekih životinja za određenu grupu pokojnika, zatim narodna shvatanja o tome da li duša ima ili preuzima formu životinje ili se prosto seli u njeno telo. Istraživanje se zasniva na objavljenoj etnografskoj i folklorističkoj građi u časopisima i zbornicima slovenskih naroda, te naučnim studijama o predstavama o duši i životinjama u narodnoj kulturi Slovena, kao i na sopstvenim terenskim zapisima iz Banata (Srbija).

Ključne riječi: duša, životinje, metempsihoza, narodna kultura, Sloveni