Bik u sistemu folklornog mišljenja

Abstract

Višestruko divergentnu i složenu simboliku bika u mitskim narativima indoevropskog i severnoafričkog basena baštinio je i srpski usmeni folklor. U zavisnosti od žanrovskih strategija i obrednih praksi akcentovani su njegovi različiti potencijali – veza sa solarnim kultom i vremenom (dan/noć); divinizacija, s ambivalentnim refleksima u božićnim ritualima (životinjski položajnik) i praksi žrtvovanja; figuriranje u “meteorološkim” narativima vezanim za nepogode (vo “oblačar”) i veza sa zemaljskim, najčešće htonskim vodama (predanja o vodenom biku); veza s kultom plodnosti (rog obilja, s neposrednim refleksima u bajkama); uloga u konceptualizaciji i osmišljavanju prostornog modela sveta (bik kosmofor), te parodijska nefunkcionalnost jahanja na volu, čija se arhaična ishodišta naziru u drevnim ritualima na širokom potezu od Sredozemlja do Indije, a odrazi prate u atrubuiranju konja najvećih epskih junaka.

Ključne riječi: kulturna animalistika, bik, vo, jelen, žrtva, prostor