Original scientific paper
Marulićeva Tropologija u svjetlu patrističke alegoreze (IV.)
Miroslav Palameta
; Filozofski fakultet, Split
Abstract
Rad Marulićeva Tropologija (IV) zanima se proznim dijelom Marulićeve Davidijade koji je naslovljen Tropologica Dauidiadis expositio držeći je ne samo pjesnikovom interpretacijom opjevanih događaja već i misaonom osnovom spjeva. Preispitujući strukturu te interperetacije biblijskih zgoda opjevanih u VIII-XI. pjevanju epa autor analizira narav Marulićeva uvjerenja o povezanosti Starog i Novog zavjeta odnono njegovu interpretaciju ispunjenja starozavjetnih zgoda i proročanstava u kontekstu tradicionalnog kršćanskog obrazlaganja biblijskih tekstova.
Marulićevo prepoznavanje skrivenih smislova u opjevanim biblijskim zgodama, bilo da su oni alegorijski, tropološki ili anagogijski, zasniva se na uglavnom na složenijoj rečeničnoj razini. Dešifrirana značenja, koja suvremenom čitaocu izgledaju nejasna zbog nepredvidive izmjene pojedinih kodova, odnose se i u spomenutim pjevanjima na Krista i njegovu Crkvu, na apostole i mučenike, na pogane i Židove, na kreposti i mane odnosno na posljednje stvari nakon smrti. Brojna tumačenja odnose se na Sveto pismo i odnos Židova i pogana prema njemu.
Marulićevo interpretiranje biblijskih sadržaja o kralju Davidu u osnovi je podudarno s dugom tradicijom kršćanskih komentatora, iako je ono iscrpnije, detaljnije i složenije nego u spomenutih pisaca. Splitski pisac ne ponavlja ni u jednom slučaju ranije interpretacije, ali često s njima računa i na njih se razvidno referira, ukoliko ne kolidiraju s njegovim interpretativnim rakursom. Posebno su zanimljive Marulićeve interpretacije psalama, ukoliko se odnose na likove i događaje iz spomenutih pjevanja. Sličan selektivan odnos je i prema prema etimologijama, na kojima često temelji svoja dekodiranja smislova.
Iako u Tropologiji njegov odnos prema tradiciji obrazlaganja izgleda humanističko-kritički, ta ista tradicija relevantna je u samoj kompoziciji spjeva. Brojna su mjesta u heksametrima Davidijade na kojima je pjesnik posredovao nadopunama ili konkretizacijama, ne samo iz drugih biblijskih knjiga ili psalama, već upravo iz tumačenjâ koja pripadaju tradiciji patrističke egzegeze ili iz autorâ koje ona uvažava, kao što je Josip Flavije. Vrlo jasna kristijanizacija starozavjetnoga predloška, posebice s čestim moraliziranjima, kršćanska invokacija u X.pPjevanju, sa svojim odjecima u nastavku teksta, uspostava kontrasta naspram poganskom pjesništvu i brojne kršćanske metafore jasni su signali da je čitav spjev otvoren alegorijskom diskursu.
Odstupanje od sadržaja izvornika, odnosno njegovo prilagođavanje - u pojedinim situacijama tijekom spomenutih pjevanja - alegorijskoj interpretaciji tako da se sadržaj može recipirati i na planu povijesnog i na planu mističnog smisla, znači udaljavanje od tradicionalnog homerskog odnosno vergilijanskog epskog pripovijednog obrasca. Mjesta pak u spjevu s jasnim i opsežnijim alegoriziranjem, kao što je to izrazito u VIII. pjevanju, ponajprije legitimiraju sve signale alegorijskog diskursa i onda najjasnije potvrđuju kako Davidijada po svom vrsnom određenju uistinu pripada u sacra poesis.
Keywords
Hrčak ID:
23924
URI
Publication date:
22.4.2008.
Visits: 2.631 *