Pregledni rad
Psihološki i psihijatrijski čimbenici temporomandibularnog poremećaja
Danijel Buljan
; Klinička bolnica "Sestre milosrdnice Sveučilišta u Zagrebu, Zagreb, Hrvatska
Sažetak
Temporomandibularni poremećaj (TMP) skupni je naziv za niz patoloških stanja koja mogu imati slične znakove i simptome, a dovode do poremećaja normalne funkcije stomatognatog sustava. Temporomandibularni poremećaji definiraju se kao skupina orofacijalnih poremećaja s boli u preaurikularnom području, čeljusnim zglobovima (TMZ) ili žvačnim mišićima s ograničenjima u rasponu i devijacijama kretnji donje čeljusti te zvukovima TMZ-ova tijekom žvakanja. Kada je poznat patofiziološki uzročni čimbenik TMP-a s boli, konvencionalno se klasificira kao “specifičan”, a kada patofiziološki uzročni čimbenik nije poznat, kao “nespecifičan”, psihogen, idiopatski, konverzivan ili eufemistički atipičan. Nespecifična bol pri TMP-u često je simptom nekog psihijatrijskog poremećaja kao što je depresija sa somatskim simptomima, hipohondrija, psihoza ili se pak svrstava u skupinu somatoformnih psihijatrijskih poremećaja prema suvremenim klasifikacijskim sustavima kao što su Dijagnostički i statistički priručnik (DSM-IV) američkog psihijatrijskog društva i Međunarodna klasifikacija bolesti i srodnih zdravstvenih problema MKB-10.
TMP zahvaća 12% cjelokupne populacije. Psihološko-psihijatrijski problemi prevladavaju među bolesnicima s TMP-om, anksiozno-depresivni poremećaj pronađen je u 50%, a depresija u 32.1% bolesnika. Pacijenti sa psihijatrijskim problemima skloniji su 4.5 puta TMP-u nego osobe bez psihičkih problema i obrnuto.
TMP je povezan s brojnim etiološkim čimbenicima, što otežava ranu i preciznu dijagnostiku i učinkovitu terapiju. Obično se navodi pet glavnih čimbenika povezanih s TMP-om: trauma, okluzija, navike (parafunkcijske aktivnosti, kao što su žvakanje žvakaće gume, žvakanje na jednu stranu, stiskanje zubi, bruksizam), duboki bolni podražaj, psihološki problemi povezani s emocionalnim stresom i psihijatrijski poremećaji. U ovom radu pozornost je usmjerena na psihološke i psihijatrijske čimbenike TMP-a.
Liječenje nespecifičnih, psihogenih bolnih poremećaja TMZ-a nije moguće bez holističkog, integrativnog, interdisciplinarnog, timskog pristupa psihijatra, psihologa, fizijatra, neurologa, a ponekad i neurokirurga. Prevladava kognitivno-bihevioralna psihoterapija, tehnike ublažavanja anksioznosti i stresa (autogeni trening), fizikalna terapija, EMG biofeedback metode i psihofarmakoterapija.
Ključne riječi
temporomandibularni poremećaji; bolni poremećaj; nespecifična bol; specifična bol; psihoterapija; psihofarmakoterapija
Hrčak ID:
51491
URI
Datum izdavanja:
12.4.2010.
Posjeta: 7.475 *