Original scientific paper

»Mjesto pod suncem: modeli aktera i refrakcija racionalnosti«

Koraljka Marinković ; Unemployed Sociologist
Aleksandar Štulhofer ; Department of Sociology, Faculty of Philosophy, Zagreb

Abstract

Rad nastoji testirati dva klasična modela katera: 1) »homo economicus« model, koji ponašanje sagledava kroz racionalnu kalkulaciju dobitaka-i-gubitaka; te 2) »homo sociologicus« model, koji naglašava konformiranje društvenim normama. Da bismo »izmjerili« realističnost tih analitičkih konstrukcija krenuli smo od svojevrsnog kontinuuma društvene akcije, na čijim su polovima optimizacijsko (u smislu poštivanja normi) i maksimizacijsko ponašanje. U eksperimentu smo 220 studenata (jednako zastupljenih po spolu) suočili sa zadatkom rješavanja strateškog problema »prodaje sladoleda na plaži«. Pri tome smo varirali
intenzitet pritiska društvenih normi na ispitanike. Naši rezultati potvrđuju hipoteze o refrakciji racionalnosti (u sučeljavanju s normama), o povezanosti optimizacijskog ponašanja i procesa socijalizacije, te onu o strategijskom ponašanju. U zaključku se ukazuje na realističnost trećeg modela aktera – tzv. »Z-modela«, bliskog H. Simonovom konceptu »ograničene racionalnosti« i teoriji »rezonirajuće akcije«. Prema mišljenju autora, koncept adaptivnog egoizma – ponašanja koje strateški reagira na društvene norme – zaslužuje detaljniju sociološku razradu.

Keywords

Hrčak ID:

154914

URI

https://hrcak.srce.hr/154914

Publication date:

30.6.1993.

Article data in other languages: english

Visits: 1.373 *