Arche nastave filozofije u Vojvodini

Izvorni znanstveni rad

Sažetak

Autor u radu pokušava utvrditi razinu autonomije Gimnazije u Srijemskim Karlovcima u kreiranju vlastitih programa i nastavnih planova, posebno iz filozofskih predmeta, u periodu od njena osnivanja 1791. godine pa sve do 1921. godine. Iako bi se moglo pomisliti da je nastava iz filozofskih predmeta u prvih 130 godina postojanja Gimnazije automatski slijedila promijene nastavnih planova, u stvarnosti se to nije događalo. Štoviše, čini se da je nastava iz filozofskih predmeta u Gimnaziji u Srijemskim Karlovcima imala posebnu evoluciju, relativno nezavisnu od implementiranih promjena, što potvrđuje i analiza njenih „Programa” i „Izveštaja”. Na primjer, bez obzira što su u periodu od 1792. godine pa do 1825. godine bila u primjeni dva različita nastavna plana u Gimnaziji, predavani su isti filozofski predmeti: Logika i Etika (oni su predavani i po planu za školsku 1849/50 i 1850/51 godinu). Od 1825. godine pa do školske 1847/8 godine, Logika je vjerojatno bila jedini filozofski predmet u nastavi u Gimnaziji, iako su i u ovom periodu takođe primjenjivana dva plana. Školske 1853/54 godine u Karlovačkoj gimnaziji uveden je novi nastavni plan, po kome je nastava iz filozofije sublimirana u jednom predmetu, Filozofskoj propedeutici. U okviru tog predmeta u naredne dvije školske godine (1854. i 1855.), držana su predavanja iz Logike, Psihologije, Metafizike i Povijesti logike. Od školske 1856. godine pa sve do kraja promatranog perioda, samo dva tečaja su održavana iz Filozofske propedeutike: Logika i Psihologija. U tih 65 godina događale su se promjene naziva ovih predmeta, opsega nastave iz njih, redoslijeda izlaganja i korištene literature, ali one su rijetko koincidirale s izmjenama nastavnih planova i programa, kao i donijetim zakonima, propisima i naredbama.