Privremena zaštita raseljenih osoba iz Ukrajine: između pružanja međunarodne zaštite i upravljanja migracijama

Sažetak

Oružani sukob između Ruske Federacije i Ukrajine neizmerno je uticao na živote ljude u ove dve zemlje, posebno u Ukrajini. Kao rezultat sukoba, skoro 8 miliona ljudi (UNHCR, 2023) je napustilo Ukrajinu i potražilo utočište u drugim zemljama, uključujući zemlje EU i Zapadnog Balkana. Kao odgovor na masovni priliv osoba iz Ukrajine, EU je po prvi put aktivirala mehanizam privremene zaštite. Cilj ovog rada jeste da ispita da li privremena zaštita koja je pružena raseljenim licima iz Ukrajine predstavlja odgovarajući vid međunarodne zaštite ili je pre instrument kojim su države pokušale da upravljaju velikim migratornim tokom koji je usledio kao posledica sukoba. Iako je privremena zaštita nesumnjivo važan mehanizam pružanja zaštite koja je neophodna osobama koje su pogođene oružanim sukobom, naša tvrdnja jeste da se ovaj mehanizam u praksi aktivirao uzimajući u obzir prevashodno interese u vezi sa regulisanjem migratornih tokova. Kako bismo potkrepili ovu tvrdnju ukazaćemo na sledeće: da je način aktiviranja privremene zaštite u rukama političkih organa i da je rukovođen političkim procenama a ne (samo) nužnošću pružanja zaštite raseljenim osobama; da privremena zaštita zamagljuje različite potrebe osoba koje napuštaju Ukrajinu i da to utiče i na zamagljivanje odgovarajućeg pravnog statusa za ove osobe; i konačno, da trajanje privremene zaštite uskoro ističe, a da čelnici EU, a posledično i Srbije, još uvek (javno) ne razmatraju adekvatnu izlaznu strategiju kako bi se izbeglo da osobe koje su uživale privremenu zaštitu ostanu u pravnom limbu.