Građanska nesloga kao „prvi uzrok“ slobodnog života: Machiavelli i paradoksi republike

Sažetak

Nasuprot republikanskoj tradiciji koja je insistirala na slozi kao uslovu bez kojeg nema dobro uređene zajednice, Machiavelli uvodi neslogu kao „prvi uzrok“ republike. Tim gestom on ne „napada“ samo mehaničke predstave o odnosu uzroka i posledice, nereda i reda (red je prevazilaženje nereda), događaja i tumačenja događaja (tumačenje događaja je izvan događaja samog), istorije i poretka (poredak je izlazak iz istorije), proizvoljnosti i nužnosti (poredak prekida s proizvoljnostima), već sam poredak razume kao institucionalizovanje sukoba. Poredak nije ono čime se sukob i nesloga, naprosto, pacifikuju i prevazilaze, već ono što perpetuira sukob, što mu daje institucionalni okvir za nesmetano ispoljavanje, ali na takav način da sukob suprotstavljenih gledišta i interesa ne ugrozi poredak. Time Machiavelli spliće dva suprotstavljena elementa, slobodu i poredak, pokazujući da je republika nužno paradoksalni poredak u kojem uvek, u isto vreme, deluju suprotstavljeni elementi.