Meeting abstract
JAVNO ZDRAVSTVENI ZNAČAJ FIZIČKE AKTIVNOSTI
Eržebet Ač Nikolić
orcid.org/0000-0002-9517-4366
; Institute of Public Health of Vojvodina, Novi Sad, Serbia Faculty of Medicine of the University of Novi Sad
Abstract
Fizička neaktivnost (FN) je među najznačajnijim faktorima rizika za hronične nezarazne bolesti (HNB),
koje su vodeći javnozdravstveni problemi u svetu i kod nas. Javno zdravstveni problem fizičke neaktivnost
možemo utvrditi učestalošću, posledicama po zdravlje, direktnim i indirektnim ekonomskim
posledicama kao i načinom preventivnog delovanja.
Učestalost posmatrana kroz prevalenciju FN i trend ukazuje na zabrinjavajuće fakte odnosno stalni
porast fizički neaktivnih osoba u svim starosnim kategorijama. Istraživanjem zdravlja stanovništva Srbije.
2013 godine ispitivana je učestalost i trajanje fizičke aktivnosti u toku rada, kretanja u toku dana
i rekreacije u slobodno vreme. Rezultati ukazuju da 43,6% stanovništva Srbije obavlja posao sedeći ili
stajaći, svaki drugi stanovnik Srbije obavlja svakodnevno kretanje u trajanju od 30 minuta, a u slobodno
vreme tek svaki deveti stanovnik Srbije provodi 90 minuta nedeljno na rekreaciji. Prema izveštaju
SZO za Evropsku regiju 20% stanovništva fizički je inaktivno, još 43% je sa nedovoljnom fizičkom
aktivnosti. U istom izveštaju se ističe da fizička neaktivnost spade u prvih pet vodećih rizika smrtnosti
stanovništva, zajedno sa povišenim krvnim pritisakom, pušenjem duvana, povišenim šećerom u krvi i
povećanom telesnom masom, odnosno gojaznošću.
Fizičku neaktivnost zajedno sa drugim bihevijoralnim faktorima rizika kao što su nepravilna ishrana,
zloupotreba alkohola i pušenje duvana možemo posmatrati kao primarne faktore rizika, a oni su najčešće
odgovorni za nastanak drugih (endogenih) faktora rizika kao što su hiper idislipidemije, povećana telesna
masa/gojaznost, povišen krvni pritisak, dijabetes i dr.
Istraživanja o opterećenju bolestima pokazuju da su kardiovaskularne, maligne bolesti, šećerna bolest i
depresija vodeće dijagnoze sa najvećim brojem izgubljenih godina kvalitetnog života (Disability-Adjusted
Life Year - DALY) odnosno SZO je objavila da svake godine umre 1 milion ljudi zbog bolesti koje su
povezane sa FN i da se svake godine izgubi 8,3 miliona DALY-a vezano za FN, što nesumnjivo dokazuje
ogromne zdravstveni posledice FN.
Ekonomske posledice FN posmatraju se kao direktni i indirektni troškovi odnosno gubici. Direktni
troškovi odnose se uglavnom na troškove lečenja od HNB a indirektni troškovi podrazumevaju troškove
usled prerane smrti, odsustva sa posla, smanjene radne sposobnosti, preranog penzionisanja i dr.
4
Sažeci radova / Abstracts
Glavna dilema kako lekara kliničara, odnosno stručnjaka u oblast javnog zdravlja jeste kako dati opšte
prihvatljive preporuke, šta je to zadovoljavajuća a šta optimalna FA u konkretnoj kliničkoj terapiji ili
kao preporuka za određenu populacionu grupu, zato je SZO dala preporuke za FA u odnosu na starosne
kategorije.
Zbog svega gore navedenog fizičku aktivnost treba posmatrati kao resurs za unapređenje zdravlja i prevenciju
bolesti. Povećanje nivoa fizičke aktivnosti je jedna od mera koja bi imala najveći pozitivan uticaj
na zdravlje populacije.
Keywords
fizička neaktivnost; kronične nezarazne bolesti; fizička aktivnost
Hrčak ID:
198854
URI
Publication date:
31.12.2017.
Visits: 2.314 *