Skoči na glavni sadržaj

Prilozi za istraživanje hrvatske filozofske baštine, Vol. 16. No. 1-2 (31-32), 1990.

Izvorni znanstveni članak

»Ethica« Grge Čevapovića, filozofsko-teološkog pisca modernističkog nagnuća

Franjo Zenko

Puni tekst: hrvatski pdf 359 Kb

str. 167-180

preuzimanja: 379

citiraj

Sažetak

U ovom se radu, po prvi puta, Grga Čevapović prikazuje (i) kao filozofskoteološki pisac, na temelju njegova neobjavljenog rukopisnog djela u ostavštini pod naslovom Introductio in Ethicam Christianam, što ga je autor dovršio u Vukovaru 1820. godine. Nakon bibliografskog opisa u prvom dijelu, Čevapovićev se autograf analizira s tematskog i problematskog stanovišta i identificira kao djelo iz moralne teologije. Utvrđuje se da ono nije tradicionalnog skolastičkog usmjerenja, nego da je pisano u modernofilozofijskom, kantovskom duhu. Čevapović usvaja Kantov praktični um, »ratio practica«, kao ishodište moralne teologije koja se, po Čevapoviću, treba izgraditi kao pravi sistem, odijeljen od ostalih teologijskih disciplina. Usvojivši princip moralnog djelovanja iz slobode koja jest princip moderne, posebno Kantove filozofije, Čevapović hoće moralnu teologiju kao filozofijsku teologiju morala. To je pravi smisao naslova »ethica christiana«. U posljednjem se dijelu Čevapovićevo filozofsko-teološko djelo razmatra u kontekstu novije hrvatske filozofije i smještava u onu struju koja, unutar (neo)skolastike, usvaja moderni (u skolastičkoj ortodoksiji negativnokritički kvalificiran kao »modernistički«) princip subjektivizrna, odnosno »samosvijesti« (mladi Franjo Rački). Čevapovićeva recepcija moderne filozofije, posebno kantovskog principa autonomnog moralnog djelovanja iz slobode, nije iznimka, nego je izraz one struje koja je srodna i srođena s hrvatskim narodnopreporodnim duhom koji se, kao princip moderne hrvatske političke subjektivnosti, prepoznatljivo javlja ranih l810-tih godina. Kao filozofsko-teološki pisac modernističkog nagnuća, Grga Čevapović je misaono očitovanje duha vremena u kojem filozofija i u Hrvatskoj sve više počinje funkcionirati kao sveprožimajući ferment one ideje slobode pojedinca i naroda čiji je plod hrvatski narodnopreporodni duh kojim je zahvaćen i Grga Čevapović.

Ključne riječi

Hrčak ID:

83519

URI

https://hrcak.srce.hr/83519

Datum izdavanja:

3.12.1990.

Podaci na drugim jezicima: engleski

Posjeta: 1.311 *