Izlaganje sa skupa
Prijelomno desetljeće (1962-1972) – od krize stabilnosti do stabilizacije krize
Dragutin Lalović
; Fakultet političkih znanosti Sveučilišta u Zagrebu, Zagreb, Hrvatska
Sažetak
Šezdesete godine XX. stoljeća povijesni su vrhunac “jugoslavenskog eksperimenta”
(Rusinow). Započinju krizom stabilnosti dotadašnjeg modelski jedva
izmijenjenog staljinističkog sustava i autokratskog djelovanja vrha SKJ.
Proces ima tri faze. 1) 1962-1963: Titov projekt izlaska iz krize radikalnom,
ali ne i dosljednom destaljinizacijom na programu društvenog samoupravljanja
(skupštinski sustav s funkcionalnim radnim predstavništvom), privredne
i društvene reforme, s osloncem na sindikat i Savez komunista kao glavnim
instrumentima ekonomskoga i političkog subjektiviranja radničke klase. Ali
na bazi lenjinističkog modela Partije, jačanja partijskog jedinstva i discipline
te s potiskivanjem federativne komponente. 2) 1966: krah projekta i novi
kurs. Samokritično priznanje vrha SKJ da je sam SKJ, pod dominacijom političke
policije, glavna zapreka procesu destaljinizacije. Razdoblje ekonomske
liberalizacije, političke demokratizacije i pluralizacije intelektualnog života.
Titov kompromis s nadmoćnom koalicijom republičkih vodstava, uz oslonac
na vodstvo Saveza komunista Hrvatske. Federalizacija Saveza komunista (IX.
kongres SKJ, 1969) i države (1971-1974) i Titova bitka za političko preživljavanje
(1966-1972). 3) Titov politički obračun s vodstvom SKH (1971) i SKS
(1972) i kraj desetljeća političke i ekonomske liberalizacije, svojevrsnog sustava
policentrične poliarhije. Rezultat raspleta: kriza SKJ s početka 60-ih nije
riješena, nego je stabilizirana strukturnim kompromisom u ustrojstvu Saveza
komunista i Jugoslavije kao federacije, s Titom kao političkim arbitrom. Povijesna
regresija društvenoga, političkog i intelektualnog života zbog neuspjeha
da se nasljeđeni tip boljševičke Partije preobrazi u marksistički i demokratski
Savez komunista.
Ključne riječi
kriza; reforme; destaljinizacija; federalizacija; Partija; Savez komunista; Tito
Hrčak ID:
89179
URI
Datum izdavanja:
4.10.2012.
Posjeta: 3.083 *