Izvorni znanstveni članak

Deminutivi na djelu: kognitivnolingvistička analiza deminutivnih glagola tvorenih sufiksacijom u hrvatskome

Daniela Katunar ; Filozofski fakultet u Zagrebu

Sažetak

U radu se raspravlja o deminutivnim glagolima u hrvatskome unutar teorijskog okvira kognitivne lingvistike, s naglaskom na deminutivne glagole tvorene sufiksacijom. Semantička analiza deminutivnih glagola temelji se na modelu radijalne strukture, koji u analizu deminutiva uvodi Jurafsky (1996). Međutim, nasuprot Jurafskyevu modelu koji gradnju značenja deminutivnih glagola, za razliku od drugih vrsta riječi, analizira kao postupak operacije lambda–apstrakcije u radu se zagovara djelovanje dviju konceptualnih metafora na oblikovanje glagolskih značenja, VIŠE JE GORE (MANJE JE DOLJE) i DOBRO JE GORE (LOŠE JE DOLJE). Kako bi se dobio pregled mogućih značenja deminutivnih glagola, stvorena je baza deminutivnih glagola, izgrađena prema podacima dobivenima iz leksikona hrvatskih glagola CroDeriV. Baza deminutivnih glagola dostupna je kao dio CroDeriV baze glagola. Na temelju baze deminutivnih glagola izdvojena su semantička obilježja relevantna za oblikovanje deminutivnih značenja u domeni glagolskih radnji. Šest obilježja na koja utječu deminutivni glagolski sufiksi jesu: fizički intenzitet, prostorna usmjerenost radnje, usmjerenost mentalne pozornosti, veličina odsječaka radnje, kontinuitet i kvaliteta radnje. Na temelju ovih semantičkih obilježja izdvajaju se četiri kategorije deminutivnih glagola te se raspravljaju njihove specifične karakteristike i stupnjevitost ovih kategorija u radijalnoj strukturi. Prototipnu kategoriju radijalne strukture deminutivnih glagola čine glagoli umanjenoga fizičkog intenziteta, dok su druge dvije kategorije glagoli neusmjerenih radnji (prostornih i mentalnih) te pejorativni glagoli. Također se raspravljaju obilježja specifična za glagolske kategorije, poput iterativnosti, distributivnosti i durativnosti, koja utječu na semantiku deminutiva na različit način od imenskih deminutiva. Tako se uvodi pojam plurakcionalnosti, odnosno segmentacije radnje na manje i brojnije odsječke, kao pojam relevantan za opis značenja deminutivne semantike glagola.

Ključne riječi

deminutivni glagoli; deminutivna semantika glagola; sufiksacija; radijalna kategorija; plurakcionalnost; hrvatski jezik

Hrčak ID:

105494

URI

https://hrcak.srce.hr/105494

Datum izdavanja:

10.7.2013.

Podaci na drugim jezicima: engleski

Posjeta: 3.109 *