Izvorni znanstveni članak
Ranoneolitički ukopi i pogrebni običaji u naseljima starčevačkog kulturnog kompleksa
Kornelija Minichreiter
orcid.org/0000-0003-2734-747X
; Institut za arheologiju, Zagreb, Hrvatska
Sažetak
U radu su prikazani rezultati dosadašnjih arheoloških istraživanja ranoneolitičkih naselja starčevačkog kulturnog kompleksa, u kojima su otkriveni ljudski kosturi, ukopani uz posebne pogrebne običaje. Na prostoru jugoistočne Europe, starčevački kulturni kompleks obuhvaća, osim starčevačke kulture, još i Körös u istočnoj Mađarskoj, Cris u Rumunjskoj, Čavdar-Kremikovci-Karanovo u Bugarskoj i Anzabegovo-Vršnik u Makedoniji, a vremenski traje za ranog i srednjeg neolitika tijekom mlađeg kamenog doba. Unutar starčevačkog kulturnog kompleksa do sada je otkriveno 486 naselja, a među njima u 69 naselja bili su ukopani ljudski kosturi. Prema dataciji, 21 naselje s ukopima pripada dobu ranog neolitika odnosno početnim fazama razvitka starčevačke kulture, koje su različiti autori imenovali kao Protostarčevo I.-II., Starčevo I.-II. A, te stupnjevi Monohrom i Linear A.
U naseljima ranog neolitika ljudski kosturi su u pravilu ukapani u naseljima (nema izdvojenih nekropola) i to u jamama i zemunicama. Svi su u skvrčenom položaju, a ako imaju priloge, to su keramičke posude, kamene alatke, žrtvenici, amuleti i oker. Kosturi su u nekoliko slučajeva ukopani nepotpuni i to bez glave ili bez lica. Zajedničke grobnice su rijetke, a uglavnom su ukopani jedan do četiri pokojnika u isto-jami zemunici. Među svim ranoneolitičkim lokalitetima starčevačkog kulturnog kompleksa, u Slavonskom Brodu je za sada po prvi put otkriven obredno-ukopni prostor s ljudskim ukopima, koji je posebno izdvojen polukružnim ogradama unutar velikog starčevačkog naselja. Ovo otkriće pojašnjava i mnoge, do sada nepoznate pojedinosti o obredima i posebno oblikovanim objektima u čast odabranim pokojnicima njihove plemenske zajednice.
Ključne riječi
Hrčak ID:
952
URI
Datum izdavanja:
1.11.1999.
Posjeta: 3.549 *