Izvorni znanstveni članak
Krvnina kod Homera – uloga istora u sceni suđenja na Ahilovom štitu (Il. 18, 497-508)
Sima Avramović
; Pravni fakultet Univerzitet u Beogradu, Beograd, Srbija
Sažetak
Autor analizira čuvene kontroverzne stihove iz Homerove Ilijade (18, 497-508) u kojima se opisuje scena suđenja u vezi sa ubistvom. Ukazuje na mnoga sporna mesta i različita tumačenja nekoliko pitanja. Prvo je šta je predmet spora – je li po sredi faktičko pitanje (da li je krvnina za ubistvo plaćena ili ne) ili pravno (da li se krvnina može zameniti kompenzacijom). Drugo se odnosi na dilemu da li su stranke dragovoljno iznele svoj spor pred arbitra da bi se izbegla samopomoć ili postupak vodi društvo u cilju suzbijanja samopomoći. Treće nejasno pitanje je ko donosi odluku u sporu – okupljeni narod svojim nadvikivanjem, skupina geronata ili pojedinac - istor? U vezi sa time je i pitanje kome se po završetku spora dodeljuje 12 talenata u zlatu koje pominje Homer. Autor sugerira da istor nije ni sudija niti arbitar, već osoba javne vere i poredi ga sa mnamonom u Gortinskom zakoniku iz V veka pre n.e. sa Krita, koji je tamo neka vrsta sudskog pomoćnika čiji je zadatak da, u vreme kada pismenost još nije dovoljno razvijena, pamti sadržinu sudskih odluka (etimološki: onaj koji se seća). Uporedo sa tim, autor ukazuje i na moguću sličnost sa funkcijom pristava u starom srednjevekovnom južnoslovenskom pravu, koji je bio pomoćnik sudijama, prisustvovao raznim pravnim poslovima za čije je izvršenje garantovao i čijim se izjavama poklanjala javna vera (osobe javne vere). Osim toga, autor traži pravno-antropološku paralelu pomenute homerske scene sa običajnim sudom staraca - plećnije koja se dugo zadržala kod Albanaca na Kosovu i Metohiji i sa ulogom koju je imao dorzon, kao osoba koja je garantovala da će se stranke pridržavati mišljenja plećnara. Na osnovu svega toga zaključuje da homerski istor nije bio ni sudija niti arbitar, već osoba javne vere, koja je bila prisutna i koja zna važne činjenice u vezi sa spornom krvninom.
Ključne riječi
ubistvo; krvnina; samopomoć; arbitraža; Gortinski zakonik
Hrčak ID:
189805
URI
Datum izdavanja:
17.11.2017.
Posjeta: 2.687 *