Jezikoslovlje, Vol. 9 No. 1-2, 2008.
Izvorni znanstveni članak
PRELOKATIVNOST KAO SHEMATIČNO ZNAČENJE HRVATSKOGA GLAGOLSKOG PREFIKSA PRED-
Branimir Belaj
orcid.org/0000-0002-2334-9673
; Sveučilište u Osijeku
Sažetak
Kritizirajući tradicijski pristup prema kojemu glagoli tvoreni istim prefiksom tvore skup
homonimnih odnosa, u ovom se radu uvodi pojam shematičnoga značenja koje ujedinjuje i
povezuje različita specifična značenja glagola tvorenih istim prefiksom. U slučaju hrvatskoga
glagolskog prefiksa pred- i njegova alomorfa pret- to se shematično značenje može definirati
kao supershema prelokativnosti. Ta supershema obuhvaća kako prototipne tako i rubne
slučajeve, pri čemu se (ne)prototipnost izvodi i iščitava iz konceptualnoga statusa i odnosa
koji se uspostavljaju između agentivnoga trajektora, trajektora i orijentira kao konceptualnih
podstruktura različitih scenarija kojima se elaborira supershema. Kognitivni model, utemeljen
na konceptualnosemantičkim mrežama, omogućuje nam da kategoriju glagola prefigiranih
prefiksom pred- definiramo kao kategoriju temeljenu na efektu prototipa, a shematičnim
značenjem uspostavlja se motivacijska nit između različitih specifičnih značenja te se na taj
način omogućuje semantičko jedinstvo kategorije unatoč specifičnim semantičkim razlikama.
Ključne riječi
glagolski prefiks pred-; shematično značenje; specifično značenje; agentivni trajektor; trajektor; orijentir; supershema; prelokativnost; homonimija; polisemija
Hrčak ID:
30682
URI
Datum izdavanja:
22.12.2008.
Posjeta: 2.634 *