Suvremena lingvistika, Vol. 61 No. 1, 2006.
Izvorni znanstveni članak
Rađanje slike vremena u francuskom i binarno razvrstavanje glagolskih paradigmi: paradigme subjonctifa
Olivier Soutet
Sažetak
Upućujući na svoje već objavljene radove, ali i na neke koji će uskoro izići iz tiska, autor na
primjerima glagolskog načina subjonctifa prezenta i riječi que upozorava na krupni nedostatak i
nedosljednost u dosadašnjim radovima inspiriranim psihosistematikom (ili psihomehanikom) jezika
francuskog jezikoslovca Gustavea Guillaumea. Naime, u toj je teoriji jezika radikalni binarni tenzor
(tenseur binaire radical) općenito prihvaćen kao temeljni analitički operator, primjenjiv posvuda
gdje se radi o jezičnom sustavu ili podsustavima. To je zapravo dinamički grafički prikaz dviju
osnovnih mentalnih (razumskih) radnji koje su - prema psihosistematici jezika - u pozadini svih
temeljnih jezičnih pojava: partikularizacija, kretanje misli od općeg prema pojedinačnom, od virtualnog
(V) prema aktualnom (Al) i generalizacija, kretanje misli od pojedinačnog prema op}enitom,
od aktualnog (A2) prema novom virtualnom (V' (v. sl. 1, 3, 5, 8). Između V i V' nalaze se svi
članovi analiziranoga gramatičkog sustava (npr. glagolski sustav) ili sva značenja i uporabe jedne
paradigme (npr. subjonctif prezenta) ili jedne riječi (npr. que). Te su pozicije označene okomitim
strjelicama a odre|uje ih stupanj partikularizacije ili generalizacije (saisie). Prag inverzije (A) označava prijelaz iz faze partikularizacije u fazu generalizacije. To je pozicija individualnog, aktualnog,
konkretnog. Binarni radikalni tenzor izrađen je na temelju Guillaumeovih istrađivanja francuskog
člana i trebao bi biti primjenjiv u svim slučajevima. Međutim, sâm Guillaume (a za njim i
ostali) nije ga primijenio u prikazu kronogeneze (chronogénèse), rađanja slike vremena u francuskom
jeziku, odnosno u prikazu sustava francuskoga glagola, smještajući sve kronoteze (chronothè-
se), formalne presjeke (saisie, coupe, thèse) francuskih glagolskih načina samo u »fazu« partikularizacije,
a ne - kako to binarnost sugerira - u fazu partikularizacije i generalizacije.
Tu nedosljednost autor pokušava ukloniti svojim prijedlogom binarnog (bitensif) prikaza glagolskog
sustava u francuskom jeziku (sl. 1, 3) i riječi que (sl. 8). U tom smislu, autor ne preispituje
toliko temeljne osnove psihosistematike jezika koliko dosljednu primjenu njezina osnovnog analitičkog operatora (binarnog radikalnog tenzora) čak i u temeljnim tekstovima psihosistematike kao
što je Temps et Verbe G. Guillaumea.
Usput, autor rješava neke svoje dileme iz prethodnih radova o prirodi prezenta subjonctifa.
Ključne riječi
konjunktiv; historijska fonetika; povijest jezika; francuski jezik
Hrčak ID:
13454
URI
Datum izdavanja:
21.6.2006.
Posjeta: 2.208 *