Bogoslovska smotra, Vol. 34 No. 1, 1964.
Izvorni znanstveni članak
Ante Kusić
Sažetak
Existentialismus representat contemporaneam philosophicam opinionem, quae tamquam thesim fundamentalem. sustinet dictrinam: in mundum, vitam et hominem ex angulo individualis Ego, et non ex angulo ullae »veritatis aeternae« vel principiorum communiter obligantium aspiciendum est. Existentialismus significat: devalorisationen communis »essentiae« ad utilitatem individualis «existentiae«. Haec opinio apparuit tamquam rebellio contra cultum centralisalionis et typicae forrnationis hominis, qui cultus ubivis in vitam hodierni hominis penetrat. — Existentialismus contrarius essentialismo est. Essentiallsmus in omnibus suis formis: platonica, augustinica, aristotelica, tomistica, scientifica et phenomenologica, summopere enititur aliquos limites libertati individualis existentiae ponere. Essentialismus, affirmans prioritatem essentiae vel naturae supra exstentiam individualemr veritates quae communiter valent in considerationem sumit. Existentialismus, econrra, tantumrnodo »meam« veritatem, id est veritatem in qua existentia individualis sensum suae vitae reperit, pertractat. Verbum »existere« apud existentialistas significat: libere et audacter eligere »suam« essentiam, quia •— nulla veritas »objectiva« et valoris communis pro homine est.
Martin HEIDEGGER existimatur princeps existentialismi areligiosi in Germania. Ille docet hoc: existentia individualis semper aliquibus internis qualitativis determinationibus vel »existentialibus« comitatur. Haec »existentialia« imponut omni veritati pro homine peculium »temporaneitatis«. Nulla, ergo, veritas pro homine »aeterna«— tamquam consensio intra rem et cogitationem — existit. Agendo secundum sua »existentialia« homo individualis veritatein creat. Si nullus homo esset, nulla veritas esset. — Jean Paul SARTRE princeps existentialismi areligiosi in Gallia est. Ille docet hoc: fundamentalis affectio hominis »nausea« est- Haec nausea detegit hominem nuliam confectam naturam vel essentiam esse. Ipsa homo, propterea, suam essntiam — proponendo sibimet authentice fines pro vita — crcat. Secundum illud »ens pro se« (être pour soi) vel conscientiam homo existit tamquam pura »libartas« id est tamquam summa possibilitatum: omnes aliae res in mundo sunt determinata »entia in se« (être en soi). Individualem existentiam tamquam summam possibilitatum in creanda authentica essentia »conspectus» (régard) alterius homims limitat. Propterea, fundamentalis relatio intra homines inimicitiae sunt. Sartre negat exstentiam Dei et animae spiritualis; fundamentalis thesis doctrinae eius de illimitatione libertatis principialiter- nihilismum ethicum includit. Certos aspectus hujus nihilismi Sartrei amica et discipula Simone de BEAUVOIR tractavit. Albert CAMUS, etiam Georges BATAILLE, habentur existentialistae areligiosi. Camus princeps philosophiae absurdi est secundum suam doctrinam de non-sensu vitae. MERLEAU-PQNTY etiam ad hos pertinet, quia hominem tamquam absolutum fontem veritalis proclamat.
Existentialismo in meritum adscribendum est id quod accemntum in valorem libertalis humanae posuit, et quod — contra Freud, Adler et similes — monstravit nullam universalem scheman explicationis pro oinnibns individuis existere. — IiUcrim, existentiallsmus aocipicndus non est: 1. ethice quia: — summa fibertas, nulla libertas; 2. psyhologice, quia: »libertas« sine substantiali spirituali subjecto cum suis determinatis legibus purum »nihil« est, et propterea tamquatn aliqua positva norma absolutisanda non est.
Conclusio: necesse est se destinare ad objectivum chiristiano-philosophicum essentialismum theoses Evangelii: Deus —- major omnibus, ego autem et meus propinquus — aequales et fratres.
Ključne riječi
Hrčak ID:
45888
URI
Datum izdavanja:
8.12.1964.
Posjeta: 2.427 *