Pregledni rad

Organofosforni spojevi: klasifikacija i reakcije s enzimima

Anita Bosak

Sažetak

Organofosforni spojevi su derivati fosfatne, fosfonske ili fosfinske kiseline kod kojih atomi kisika, vezani neposredno na atom fosfora, mogu biti zamijenjeni atomima sumpora ili dušika. Ti spojevi čine veliku skupinu organskih spojeva koji se rabe ponajprije kao pesticidi, neki se rabe kao lijekovi, a najtoksičniji spojevi su živčani bojni otrovi. Glavni uzrok akutne toksičnosti organofosfornih spojeva je inhibicija acetilkolinesteraze, ključnog enzima u prijenosu živčanog impulsa. Organofosforni spojevi koji imaju sumpor vezan koordinatno-kovalentnom vezom na atom fosfora nisu inhibitori acetilkolinesteraze. Da bi ti spojevi postali biološki aktivni, moraju spontanim reakcijama ili u reakcijama biotransformacije prijeći u svoje oksoanaloge. U reakcijama biotransformacije organofosfornih spojeva može doći do transformiranja netoksičnih organofosfornih spojeva u toksične ili pretvorbe jednog toksičnog spoja u drugi, ili do pretvorbe toksičnih organofosfornih spojeva u spojeve koji više nisu inhibitori acetilkolinesteraze. U radu je prikazana klasifikacija organofosfornih spojeva koja se zasniva na prirodi supstituenata koji su vezani neposredno na središnji atom fosfora. Nadalje, u radu su opisani enzimi koji reagiraju s organofosfornim spojevima uz primjere reakcija koje ti enzimi kataliziraju.

Ključne riječi

organofosforni spojevi; enzimi; esteraze fosfornih triestera; glutation S-transferaze; monooksigenaze; serinske esteraze

Hrčak ID:

6047

URI

https://hrcak.srce.hr/6047

Datum izdavanja:

13.12.2006.

Podaci na drugim jezicima: engleski

Posjeta: 8.166 *