Sociology and Space, No. 75-76, 1982.
Preliminary communication
Efekti emigracija stanovništva iz rugove na preobražaj narodne kulture Rugovljana
Hivzi Islami
Abstract
Posledice ogromnih investicija u nepoljoprivredne
delatnosti i koncentracija ekonomske i političke moći
u gradskim naseljima, zapostavljanja poljoprivrede
i sela u mnogim područjima Jugoslavije u čitavom
posleratnom razdoblju ogledaju se danas u dramatičnom
toku napuštanja poljoprivrede i sela, u
opadanju nataliteta i starenju demografske mase, u
procesu depopulacije, u poremećaju socijalnog života,
te u njegovom izumiranju u selu. U nekim
brdsko-planinskim područjima Jugoslavije, koja su
još uvek bez osnovnih infrastrukturnih elemenata i
društvenih institucija, navedeni procesi već su daleko
odmakli, a neka od tih područja na Kosovu
zadnjih su se godina našla pod udarom depopulacionih
tendencija i drugih nepovoljnih tokova.
Jedno od područja Kosova koje, usled pomenutih
potiskujućih faktora, a pre svega zbog nedostatka
elektrifikacije i zbog saobraćajne nepovezanosti, ali
već i odavna započetog procesa napuštanja rodnog
kraja, jeste Rugovo (13 sela) koje u poslednje vreme
beleži neprestano smanjivanje apsolutnog i relativnog
broja stanovnika. Q razdoblju 1948—1981.
zabeleženo je opadanje broja stanovnika za 14,6%,
a u periodu 1971—1981. za 27,2%; opadanje broja
stanovnika iznad tih prošeka zabeleženo je u mnogim
selima, a ima i takvih sela koja su čak na pragu
raseljavanja.
Osim depopulacije kao negativne pojave, efekti migracija
stanovništva iz Rugove i Rugovljana uopšte
očigledni su i u mnogim drugim segmentima društvenog
i ekonomskog života, kako na matičnom,
tako i na useljeničkom području (Pećkom polju i
Dukađinskoj ravnici uopšte) s obzirom na specifičnosti
veza staroga i novog kraja. U prvoj fazi promene
su se odrazile u ekonomskoj osnovi narodne
kulture, tj. u dvojnom obliku privređivanja i života
kod glavnine porodica: stočarstva i šumarstva u Rugovi
i sedilačke zemljoradnje u nizini, koje je omogućeno
boravkom jednog dela članova domaćinstava
u rodnom kraju a drugog dela u novom području.
Poslije su preobražaji pod utjecajem migracija
u Rugovi i razvoja u nizini zahvatili i druge sektore
narodnog života, kako u duhovnoj i društvenoj kulturi braku. Dorodičnim odnosima, običajima. dijalektu, svadbi, slobodnom vremenu, solidarnom ispomaganju
itd.), tako i u materijalnoj kulturi (u
strukturi i funkciji kuće, u privrednim objektima, u
nošnji, oruđima i sredstvima za rad, u načinu i
strukturi ishrane itd.). Promene u ovim komponentama
društvenog života i širenje urbanih materijalnih
i duhovnih inovacija snažnije su kod Rugovljana
u nizini nego kod Rugovljana brđana, jer je
uticaj Peći, pa i drugih gradova, preko dnevnih migracija
i spoljašnjih radnih migracija, te razvoja obrazovanja itd. intenzivan
Keywords
Hrčak ID:
119612
URI
Publication date:
15.6.1982.
Visits: 1.352 *