Review article

RAZVOJ I PROBLEM SUBJEKTA

Rade Kalanj ; Faculty of Philosophy, Zagreb

Abstract

Suvremeno propitivanje razvoja, kao kompleksnog problema, reaktualizira brojne fundamentalne pojmove iz tradicije socijalnih znanosti. Među njima osobito važno mjesto zauzima pojam subjekta. To je pojam s kojim počinje afirmacija novovjekovnog svjetonazora i koji je tvorački ugrađen u oblikovanje napretka i razvoja modernih društava. No unutar tog napretka i razvoja subjekt doživljava raznolike mijene: od individualizma prema kolektivizmu, od egoizma prema solidarizmu, od jednakosti do slobode, od personalnog do grupnog identiteta, od pasivnog preuzimanja obrazaca do socijalnog aktivizma itd. Modernost, shvaćena kao stalni razvoj znanstveno-tehničke racionalnosti, dovela je do svojevrsnog razdvajanja razuma (racionalizacije) i subjekta (subjektivacije), racionaliziranog poretka moći i osporavanja te moći, sustava racionalno-univerzalnih pravila i potrage za novim identitetom subjekta. Te dvije komplementarne i često suprotstavljene strane modernog razvoja osobito dolaze do izražaja u sve većem jazu između prirode i kulture. Moderno ekološko nastojanje ide ka tome da se taj jaz prevlada i da se subjekt oblikuje kao akter razvoja. Tamo gdje se subjekt ne oblikuje kao razvojni akter, tvorac svoga historiciteta, racionalizatorska upotreba prirode desubjektivira čovjeka i opasno otprirodnjuje društvenu logiku razvoja.

Keywords

akter; ekonomija; evolucija; interes; nerazvijenost; razvoj; subjekt; svijet

Hrčak ID:

139404

URI

https://hrcak.srce.hr/139404

Publication date:

15.5.1994.

Article data in other languages: english german

Visits: 1.093 *