Original scientific paper

Kamilo Dočkal

Abstract

Haeresis Monophysitica ex Syria in Armeniam transgressa novae ecclesiae Monophysiticae autocephalae originem dedit: Ecclesiae Armenicae seu Ecclesiae Gregorianorum dissidentium. Praemissa geographia et historia politica Armeniae nationisque Armenorum ante Christum (art. 1) baptizatio ejusdem nationis saeculo II. et III., praesertim per s. Gregorium Illuminatorem initto saeculi IV. (art. 2. et 3.) describitur. Baptismo suscepto fata Ecclesiae Armenicae saeculo IV. et V., quae duo saecula »aetatem auream« Ecclesiae Armenicae constituunt, art. 4. et 8. enarrantur. Tempore hoc magni illi Patriarchae seu Catholici Armeni vivebant, qui ut doctores et heroes gentis Armenicae celebrantur: veluti Verthanes, Hussik, Pharen, Sahak, Nerses Magnus, Hussik II., Sahak III. ejusque sanctus adjutor Mezrop, Joseph, Giut et Johannes Mandakuni.
Absoluta »aetate aurea« Ecclesiae Armenicae Catholicae, quae hucusque pars erat Ecclesiae universalis, art. 9. origo haeresis Monophysiticae inter Armenos in synodo Vagarshapat anno 491. coeptae et in synodo Dovinensi anno 596 perfectae describitur, quibus brevis historia politica ab initio haeresis usque ad tempora novissima adjecta est. Articulo 10. pugna Ecclesiae Armenicae cum haereticis periculosis Paulicianis et Thondrakitis enarratur. Cum temporis cursu et injuria praeter legitimum Armenorum Patriarcham seu Catholicum, s. Gregorii Illuminatoris successorem, varii novi Catholici enati sunt, eorum origo art. 11. elucubratur. Legitimi Catholici sedes erant civitates: Ashishat, Vagarshapat, Dwin, Rom-Klay, aliorum vero Catholicorum sedes erant: Aghtamar, Jerusalem, Constantinopolis necnon celeberrima urbs Sis.
His enarratis art. 12. literatura Armenorum tractatur, et quidem: Fundatores literaturae (Sahak Magnus et s. Mezrop), »aetas aurea« literaturae Armenorum (Eznik, Moses Khertolahayr, Elishe, Johannes Mandakuni, Lazar, Koriun), auctores saec. 6. et 7., auctores saec. 8.—11. (Johannes Oznetzi, Johannes Patmapan, Chosroe Magnus, Gregorius de Narek, Gregorius Magister, Petrus), nova »aetas aurea« saec. 12—13. (Nerses Snorhali, Nerses Lampronetzi, Gregorius IV. Degha, Ignatius et Sarkes, Mekhitar Gosch, Johannes Vanakani, Vartan Magnus et alii minores) auctores saec. 16—19. (Georgius Maklayen, Jakob Nalian, Mguerditch Emin, Karapet Mrkschian, Arsak Ter Mikelian, Malachias Ormanian).
Literatura Armenorum absoluta doctrina Armenorum dissidentium art. 14. describitur, et quidem: Christologia, Mariologia, doctrina de sacramentis et de novissimis. Articulo 15. historia unionis Armenorum dissidentium temporis cursu describitur, et quidem praeprimis conatus unionis cum Ecclesia Byzantina, dein conatus unionis cum Sede Romana tempore Catholicorum Gregorii II. Vahram, Gregorii III. Bahlavuni, Gregorii IV. Deghae. Hisce absolutis historia unionis Florentinae anno 1439. sequitur, relationes Catholicorum Armenorum ex Etschmiadzin et Sis erga Sedem Romanam ab anno 1441 usque ad annum 1740. deseribuntur, unio denique stabilis cum serie Catholicorum non interrupta ab anno 1740. usque hodie delineatur.
In fine organizatio Ecclesiae Armenorum unitae cum statistica hodierna statusque cleri saecularis et regularis additur.

Keywords

Hrčak ID:

47664

URI

https://hrcak.srce.hr/47664

Publication date:

14.1.1941.

Article data in other languages: croatian

Visits: 1.684 *