Suvremena lingvistika, Vol. 47 No. 91, 2021.
Izvorni znanstveni članak
https://doi.org/10.22210/suvlin.2021.091.02
»Kad kokoš pomisli da je labud«: gradba diskursa putem dihotomizacije
Janja Čulig Suknaić
orcid.org/0000-0002-3870-6258
; Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu
Sažetak
Rad predstavlja primjer analize gradbe diskursa na društvenim mrežama putem parova leksema
koji u tom diskursu nose suprotna značenja. Diskurs koji se ovdje analizira izgrađen je oko situacije u
kojoj je bivša predsjednica Republike Hrvatske, Kolinda Grabar Kitarović, uspinjanjem na pozornicu
Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu nakon predstave Labuđe jezero izazvala negodovanje dijela
javnosti, što je dovelo do uporabe novih i kontekstno uvjetovanih parova leksema suprotnih značenja. Leksemi kokoš i labud u kontekstu ovoga diskursa poslužili su kao podloga za razvoj daljnje komunikacije njegovih sudionika koju odlikuje dihotomizacija pojmovnoga znanja kao odraza konteksta situacije, ali i konteksta kulture (Žic Fuchs 1991) u kojoj se diskurs razvio. Razumijevanjem antonimije u širemu smislu (Jones et al. 2012) kao značenjskoga odnosa koji izvire iz suprotstavljanja
pojmova s obzirom na njihove stvarne ili prividne karakteristike, možemo objasniti kako i zašto su
leksemi kokoš i labud, ali i drugi leksemi uporabljeni kao antonimi u predmetnome diskursu, dovedeni u odnos suprotnosti, iako nisu standardno ni konvencionalno primjer antonimije (Jeff ries 2010,
Jones 2002, Murphy 2003). Putem takvih parova leksema sudionici diskursa mogu uputiti snažne
društveno relevantne poruke. Budući da je predmetni diskurs izrazito kulturološki specifičan, analiziran je s obzirom na pripadajuće mu pojmovne domene koje predstavljaju pozadinsko znanje njegovih sudionika (Sharifi an 2011), ili makro–kontekst (Van Dijk 2009). Taj makro–kontekst potom
služi za gradbu mikro–konteksta (Van Dijk 2009) putem dihotomizacije pojmova, odnosno leksema
koji uobičajeno ne predstavljaju antonimiju (Jones et al. 2012). Ovakav primjer može nam približiti
važnost odnosa suprotnosti u svakodnevnom diskursu, ali i njihov značaj u strukturi pojmovnoga
sustava. Spoznaja da se čak i nekonvencionalizirani parovi leksema mogu dovesti u odnos suprotnosti ukoliko gradba diskursa to zahtijeva ide u prilog tezi da je antonimija u širemu smislu fleksibilan i
kreativan značenjski odnos koji bi mogao rasvijetliti neke spone između jezika i uma.
Ključne riječi
antonimija; gradba diskursa; dihotomizacija; konvencionalizacija leksema; kontekst kulture; hrvatski jezik
Hrčak ID:
261009
URI
Datum izdavanja:
27.7.2021.
Posjeta: 1.032 *