UVOD
Druga polovina dvadesetog stoljeća je označena impresivnim napretkom u znanju o ljudskom rastu, koji je posljednjih godina precizno opisan sa morfološkog i fiziološkog aspekta. Spoznalo se da fetus nema konstantan intrauterini rast i istovremeno je postalo jasno da o porođajnoj težini novorođenčeta ovise i mnogi kasniji zdravstveni problemi, pa je tako i proučavanje intrauterinog rasta postalo od velike kliničke važnosti (Kurjak i Miljan, 1995). Novorođenče je dijete u prve četiri nedjelje života čija neposredna i udaljena prognoza ovisi o tri temeljna obilježja: gestacijske dobi, porođajne mase i funkcionalne zrelosti. Gestacijska dob označava trajanje intrauterinog života za vrijeme kojeg plod raste i funkcionalno sazrijeva; vremenski je pojam i izražava se brojem navršenih dana ili nedjelja. Porođajna masa je prva izmjerena masa na rođenju, a ovisna je o genetskom potencijalu i potpori za rast; izražava se u gramima. Fetalna funkcionalna zrelost je biološki pojam kojim se definišu mogućnosti prilagodbe novorođenčeta životu izvan uterusa, te sposobnosti njegovih vitalnih organa za preuzimanje te funkcije.
Porođajna težina novorođenčeta najosjetljiviji je pokazatelj intrauterinog rasta i razvoja djeteta s dalekosežnim uticajem na zdravlje i život u kasnijem razvojnom periodu. Rezultat je međusobnog djelovanja višestrukih faktora rasta ovisnih o genetskom potencijalu, potpori rasta i faktorima okoline (Styne, 1998). Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji (SZO) hipertrofično novorođenče je dijete s porođajnom težinom iznad 90 percentile bilo kojih standarda intrauterinog rasta, bez obzira na gestacijsku dob. Hipertrofično novorođenče, neonatus per magnum (preveliko novorođenče), makrosomno novorođenče, beba "gigant", novorođenče sa težinom velikom za gestacijsku dob, su sinonimi za novorođenče sa porođajnom težinom većom od 4000 grama.
Učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi se kreće u širokom rasponu od 1.4% do 9%. Posljednjih godina sve je više izvještaja o češćem rađanju krupne novorođenčadi, posebno u Švedskoj i Sjevernoj Americi, ali bez valjanih medicinskih i socijalnih opravdanja (Boulet i sar., 2006). Rast u intrauterinom periodu rezultat je složenih interakcija između genetskih i okolinskih faktora i direktno je ovisan o potencijalu za rast i potpori za rastenje. Potencijal za rast je nasljedan, genetski determinisan i ovisan o spolu, enzimima, hormonima i receptorima. Dominira u prvoj polovini trudnoće i uglavnom unapređuje intrauterini rast (Resnik i Kresy, 2004). Procesi koji u tome sudjeluju su kompleksni, događaju se na različitim mjestima i mijenjaju se u toku trudnoće. Središnje mjesto pripada placenti koja osigurava maternalno-fetalni transfer nutritivnih materija i koja svojim metaboličkim i endokrinim efektima djeluje na regulaciju maternalnog i fetalnog metabolizma (Kurjak i Bekavac, 2001). Česti uzroci rađanja hipertrofične novorođenčadi su maternalni rizični faktori, a među njima i antropometrijske karakteristike majke. Tjelesna visina majke kao i tjelesna masa majke znatno utiču na porođajnu težinu novorođenčadi. Romero i saradnici (2006) su na velikom uzorku dokazali jasnu korelaciju između tjelesne težine majke i porođajne težine novorođenčeta. Faktori rizika za ubrzan fetalni rast su: životna dob majke iznad 30 godina, tjelesna visina iznad 165 cm, indeks tjelesne mase – BMI >26 kg/m², porast tjelesne mase u trudnoći veći od 16 kg, nepušenje, prolongirano trajanje trudnoće kao i prethodno rođenje makrosomnog djeteta (Romero i sar., 2006).
Perinatalne i neonatalne komplikacije hipertrofične novorođenčadi počinju intrauterino, a nastavljaju se tokom i nakon poroda. Uz ubrzan fetalni rast veća je učestalost operativog dovršenja poroda, porođajnih trauma, aspiracije mekonijuma i perinatalne asfiksije. Pored povećanog rizika za nastanka porođajnih trauma (intrakranijalno krvarenje, paraliza frenikusa, Erbova paraliza), česte su hipoglikemije i hipokalcemije koje često završe kao neonatalne konvulzije. Kod hipertrofične novorođenčadi opisani su i respiratorni poremećaji, te sindrom iznenadne smrti (Levene i sar., 2000). Intrauterina hipertrofija početni je faktor za razvoj metaboličkih mehanizama koji u odrasloj dobi dovode do hipertenzije, koronarnih bolesti, moždanog udara i dijabetesa (Barker i sar., 1993).
1. MATERIJAL I METODE
Retrospektivnim istraživanjem u Porodilištu JU Bolnice u Travniku, u vremenskom periodu od 01.januara 2018. do 31. decembra 2020. godine uključena su u istraživanje sva živorođena novorođenčad velike porođajne mase (više od 4000 grama), oba spola iz jednoplodne trudnoće i bez vidljivih anomalija. Iz istraživanja su isključena i novorođenčad koja su porođena u van bolničkim uslovima bez stručne pomoći, djeca dijabetičnih majki i novorođenčad sa nepotpunim podacima. Kontrolnu grupu su činila terminska eutrofična novorođenčad, rođena u istom vremenskom periodu, oba spola i porođajnom težinom od 3500 do 3999 grama. Te uvjete je zadovoljilo 1579 novorođenčadi. Od te su djece formirane dvije grupe: ispitivana grupa novorođenčadi (ispitanici) kod kojih je porođajna težina bila 4000 grama i više (n= 544) i kontrolna grupa novorođenčadi (kontrolni) kod kojih je porođajna težina bila u rasponu od 3500 do 3999 grama (n=1035).
Podaci o toku trudnoće i porođaja su prikupljeni na osnovu dostupne medicinske dokumentacije (trudnička knjižica, historije bolesti majke, partogram) Porodilišta Bolnice u Travniku. Podaci o majci za ovo istraživanje obuhvatili su: mjesto stanovanja (selo-grad), stepen obrazovanja (osnovna, srednja i visoka stručna sprema), paritet i način završavanja porođaja (prirodno i operativno). Podaci o novorođenčetu su dobijeni na osnovu medicinske dokumentacije Porodilišta JU Bolnica Travnik, a obuhvatali su; porođajnu težinu, gestacijsku dob, spol, Apgar scor u prvoj i petoj minuti, neonatalna oboljenja i ishod novorođenčeta. Procjena gestacijske dobi vršena je neposredno po rođenju standardnom metodom koja se zasniva na somatskim karakteristikama (Far i Mitchell, 1969). Tjelesna masa je mjerena vagom «Libela» Celje, bez pelene i sa pupkovinom kraćom od 10 centimetara, izražena u gramima. Tjelesna dužina je mjerena tjeme-peta s potpuno ekstendiranim nožicama i stopalima pod uglom od 90 stepeni, izražena u centimetrima. Procjena vitalnosti u prvoj i petoj minuti života je vršena na osnovu bodovnog sistema po Apgaru (Apgar, 1953).
2. REZULTATI
U skladu sa postavljenim ciljevima rezultati su svrstani u sljedeće cjeline;
Učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi u Srednjebosanskom kantonu
Učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi u odnosu na majčine karakteristike
Učestalost perinatalnih komplikacija hipertrofične novorođenčadi
Prema prikupljenim podacima u vremenskom periodu od 1.1.2018. do 31.12.2020.godine u Porodilištu Bolnice u Travniku rođeno je 3215 žive novorođenčadi od kojih je porođajnu težinu 4000 i više grama imalo 544/3215 novorođenčadi sa učestalošću od 16,9%. U odnosu na kontrolnu grupu novorođenčadi sa porođajnom težinom od 3500 do 3999 grama kojih je bilo 1035/3215(32,2%) novorođenčadi razlika je statistički značajna (X2 = 432,0; P< 0,0001.). Učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi u posmatranom periodu kretala se od najniže 15,3 % u toku 2018. godine do 19,2% tokom 2020. godine (Slika 1).
Slika 1. Hipertrofična novorođenčad rođena u Porodilištu Bolnice u Travnik
[CHART]
Izvor: Lična izrada na osnovu prikupljenih podataka
Superponirana linija trenda dobijena linearnom regresijom pokazuje praktično neizmijenjeni trend u učestalosti rađanja hipertrofične novorođenčadi. Učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi u porodilištu Bolnice u Travniku je 1:5.9, a prosječna prevalenca je 169 na 1000 živorođene novorođenčadi (Tabela1.).
Tabela 1. Incidenca i prevalenca hipertrofične novorođenčadi
| Godina | Živorođena djeca | Hipertrofični | Incidenca | Prevalenca |
| 2018 | 1108 | 169 | 1:6,5 | 152,6 |
| 2019 | 1087 | 180 | 1:6 | 168,7 |
| 2020 | 1020 | 195 | 1:5 | 184,9 |
| UKUPNO | 3215 | 544 | 1:5,9 | 169 |
X2 = 6,27; P=0,179.
Niža vrijednosti od prosječne prevalence bila je samo tokom 2018. godine, dok je kretanje prevalence hipertrofične novorođenčadi pokazalo gotovo pravilan raspored sličnih vrijednosti u odnosu na najvišu vrijednost zabilježenu tokom 2020. godine, statistički nije bilo značajne razlike tokom ispitivanog petogodišnjeg perioda (X2=6,27; P=0,179).
U slijedećoj tabeli prikazana je učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi po općinama Srednjebosanskog kantona (Tabela 2).
Tabela 2. Učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi prema opštinama
(X2 =94,41, df =11, P< 0,001)
Nađena je značajna statistička razlika rađanja hipertrofične novorođenčadi u odnosu na kontrolnu grupu prema opštinama Srednjebosanskog kantona(X2 =94,41, df =11, P< 0,001). Najveću učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi našli smo u opštinama Travnik, Novi Travnik, Vitez i Dornji Vakuf, a statistički značajna razlika u odnosu na kontrolnu grupu bila je u opštinama Travnik, Gornji Vakuf, i Vitez (P P< 0,0001), dok su na granici statističke značajnosti bile opštine Bugojno i Busovača. U uzorku od 544 hipertrofične novorođenčadi 212/544 (6.6%) je ženske novorođenčadi i 331/544 (10,3%) muške novorođenčadi, a odnos među spolovima je bio 1:1,5 (Tabela 3).
Tabela 3. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na spol
| Spol | Učestalost, N (%) | P vrijednost | |
|---|---|---|---|
| Ispitivana grupa | Kontrolna grupa | ||
| Muški | 331 (60,9) | 562 (54,3) | 0.0002 |
| Ženski | 212 (39,1) | 473 (45,7) | |
| Ukupno | 544 (100) | 1035 (100) |
X2 =14,32 P=0,000
Našli smo statistički značajno veću učestalost novorođenčadi muškog spola u skupini hipertofične novorođenčadi >4000 g., a u odnosu na kontrolnu grupu novorođenčadi (X2 =14,32 P=0,0002). Prosječna gestacijska dob ispitivane hipertrofične novorođenčad sa porođajnom težinom 4000 grama i više bila je 39,06 +/- 2 tjedana gestacije dok je prosječna gestacijska dob novorođenčadi iz kontrolne grupe bila 38,83 +/- 2 tjedana gestacije, razlika je statistički značajna (Z=5,750; P< 0,0001).
Tabela 4. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na gestacijsku dob novorođenčadi
Od 544 hipertrofične novorođenčadi 527/544 (96,94%) je rođeno u terminu, dok je u kontrolnoj grupi terminske novorođenčadi bilo 1028/1035 (99,48%), razlika je statistički značajna (X2=37,12 P=0,0001).
Od 544 majki koje su rodile hipertrofičnu novorođenčad sa porođajnom težinom 4000 i više grama 191/544 (35,14%) ih je tokom trudnoće živjelo u gradskoj sredini dok je 353/544 (64,86%) živjelo na selu, razlika je statistički značajna (P=0,0206). Nije bilo statistički značajne razlike u učestalosti rađanja hipertrofične novorođenčadi u odnosu na mjesto stanovanja između ispitivane i kontrolne grupe.(Tabela 5.)
Tabela 5. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na mjesto stanovanja majke (grad/selo)
| Mjesto stanovanja majke | Učestalost, N (%) | P vrijednost | |
|---|---|---|---|
| Ispitivana grupa | Kontrolna grupa | ||
| Grad | 191 (35,14) | 363 (35,15) | 0,160 |
| Selo | 353 (64,86) | 672 (64,85) | 0,052 |
| Ukupno | 544 (100) | 1035(100) |
Životna dob majki koje su rodile hipertrofičnu novorođenčad kretala se u rasponu od 16 do 46 godina, uz prosječnu životnu dob od 31,3+/- 2godina, dok je u kontrolnoj grupi raspon životne dobi bio od 17 do 45 godina života uz prosječnu životnu dob od 21,6 +/- 2godina, razlika je statistički značajna P=0,031.Na tabeli 7 prikazana je životna dob majki ispitivane i kontrolne grupe novorođenčadi uz šansu rađanja (OR) hipertrofične novorođenčadi te 95% raspon pouzdanosti CI.
Tabela 6. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na životnu dob majki
Životna dob majki ispitivane novorođenčadi statistički se značajno razlikovala od životne dobi majki novorođenčadi kontrolne grupe. Razlika je bila na nivou signifikantnosti od 0,0001 gotovo u svim grupama, osim u grupi majki koje su imale između 25 I 29 godina kao I onih koje su imale više od 45 godina. Šansa (OR) za rađanjem hipertrofičnog novorođenčeta se povećavala sa povećanjem životne dobi majki. Stepen obrazovanja majki koje su rodile novorođenčad sa 4000 g I više kao I onih majki čija je porođajna težina novorođenčadi kretala se u rasponu od 3500 do 3999 grama, prikazana je na tabeli 7.
Tabela 7. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na obrazovanja majke
Ispitujući stepen obrazovanja majki koje su rodile hipertrofičnu novorođenčad u odnosu na kontrolnu grupu nađena je statistički značajna razlika, posebno u grupi majki koje su imale samo osnovnu školu (X2=62,61 P=0,0001), i završenu srednju školu (X2=64,35 P=0,0001). Statistički značajne razlike među grupama nije bilo ako su majke imale višu I visoku školu (X2=0,004 P=0,947), dok su majke ispitivane kontrolne grupe a koje nisu imale nikakvu školu završenu bile na granici statističke značajnosti. Ova kategorija majki je I najmanje rađala novorođenčad sa porođajnom težinom 4000 I više grama kao što pokazuje Slika 2.
Slika 2. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na stepen obrazovanja majke
[CHART]
Izvor: Lična izrada na osnovu prikupljenih podataka
Tabela 8. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u odnosu na broj porođaja majke
Šansa ili omjer izgleda (OR) za rađanjem hipertrofičnog novorođenčeta bila je značajno veća u drugorotki, dok je u višerotki bila 1,20 puta veća u odnosu na kontrolnu grupu, ali bez statističke značajnosti.
Slika 3. Učestalost hipertrofične novorođenčadi u Bolnici Travnik u odnosu na broj porođaja majke
[CHART]
Izvor: Lična izrada na osnovu prikupljenih podataka
Od 544 hipertrofične novorođenčadi 441 (81,06%) je rođeno prirodnim putem dok je operativno rođeno 103 (18,94%) hipertrofične novorođenčadi (Tabela 9).
Tabela 9. Način završetka porođaja hipertrofične novorođenčadi
| Način završetka porođaja | Ispitivana grupa (N) | Kontrolna grupa (N) | P vrijednost |
|---|---|---|---|
| Prirodno | 441 ( 81,06%) | 905 ( 87,37%) | 0,0001 |
| Operativno | 103 ( 18,94%) | 130 ( 12,63%) | 0,0001 |
| Ukupno | 544 (100%) | 1035 (100%) |
(X2=24,91; P< 0,000)
Iako su u ispitivanoj i kontrolnoj grupi novorođenčad češće bila rođena prirodnim putem, ipak je statističkom analizom nađena značajna statistička razlika u načinu završavanja porođaja hipertrofične novorođenčadi i novorođenčadi koja su imala porođajnu težinu od 3500- 3999.grama (X2=24,91; P< 0,000).
Slika 4. Način završetka porođaja hipertrofične novorođenčadi u Bolnici Travnik u analiziranom vremenskom periodu
[CHART]
Izvor: Lična izrada na osnovu prikupljenih podataka
Tešku asfiksiju na rođenju imalo je 8/544 (1,6%) ispitivane novorođenčadi i u odnosu na kontrolnu grupu razlika je bila statistički značajna (X2=9,98; P< 0,0016), a šansa pojave asfiksije je bila 3,04 puta veća kod hipertrofične novorođenčadi u odnosu na kontrolnu grupu. Kod umjerene asfiksije i Apgar skora od 5-7 šanse se smanjivala na 2,82, uz značajnu statističku razliku (X2=54,14 P<0,0001). Optimalan Apgar scor u ispitivanoj grupi novorođenčadi imalo je 492/544 (88,44%) novorođenčadi uz značajnu statističku razliku u odnosu na kontrolnu grupu (X2=66,15 P<0,0001).
Tabela 10. Apgar score hipertrofične novorođenčadi
| Apgar score | Ispitivana grupa (N) | Kontrolna grupa (N) | P vrijednost |
OR 95%CI |
|---|---|---|---|---|
| 1-4 | 8 | 6 | 0,0016 | 3,04(1,473-6.696) |
| 5-7 | 44 | 31 | 0,0001 | 2,829(2,128-3,762) |
| 8-10 | 492 | 998 | 0,0001 | 0,343(0,262-0,448) |
| Ukupno | 544 | 1035 |
Tabela 11. Učestalost perinatalnih komplikacija u analizirane novorođenčadi
Perinatalne komplikacije ispitivane grupe novorođenčadi su bile češće nego u kontrolnoj grupi I šansa njihovog pojavljivanja bila je 5,45 puta veća nego u kontrolnoj grupi novorođenčadi.U ispitivanoj grupi novorođenčad sa porođajnom težinom >4000 g našli smo statistički značajno češće gotove sve perinatalne komplikacije sa predominacijom hipoglikemije, pareze brahijalnog pleksusa i frakture klavikule. Samo je učestalost infekcija bila sa podjednakim šansama u obje grupe i bez statistički značajne razlike (P=0,668).
Tabela 12. Perinatalni ishod analizirane novorođenčadi
| Ishod | Ispitivana grupa (N) | Kontrolna grupa (N) | P |
|---|---|---|---|
| Otpust kući | 467 | 987 | |
| Premještaj/Pedijatrija Travnik | 69 | 46 | 0,0001 |
| Premještaj/ Pedijatrija Sarajevo | 8 | 2 | 0,0001 |
| Ukupno | 544 | 1035 |
Za premještaj na Dječji odjel Pedijatrije Travnik postoji statistički značajna razlika između novorođenčad >4000 g i novorođenčad <4000 g (X2=80,13;P=0,0001), kao i za premještaj na Dječji odjel Pedijatrije u Sarajevu(X2=15,32;P=0,0001).
3. DISKUSIJA
Uzimajući u obzir definiciju kojom se definira hipertrofija kod novorođenčadi kao porođajna težina iznad 4000 grama (Langer, 2000), u Bolnici u Travniku postoji visoka učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi 16,9%. U Kanadi ta učestalost iznosi 24% (Ananth, 2002), u Novom Zelandu 14%, u Kini 9,8% (Wasterway, 2003), a u Švedskoj 23% (Surkan, 2004). Životna dob majki ispitivane novorođenčadi statistički se značajno razlikovala od životne dobi majki novorođenčadi kontrolne grupe. Razlika je bila na nivou signifikantnosti od 0,0001 gotovo u svim grupama, osim u grupi majki koje su imale između 25 I 29 godina kao I onih koje su imale više od 45 godina. Šansa (OR) za rađanjem hipertrofičnog novorođenčeta se povećavala sa povećanjem životne dobi majki. Učestalost žena koje su rodile novorođenčad >4000 g značajno se povećava s životnom dobi. Tako smo našli veću učestalost novorođenčadi >4000 g u žena starijih od 30 godina. Najviše ih je bilo u dobi od 35-39 godine. Ti podatci odgovaraju podatcima iz literature po kojima je dob majki iznad 30 godina bitan faktor rizika za fetalnu makrosomiju (Bergmann, 2003.).
Više autora nalazi povećani broj distocija ramena i pareza brahijalnog pleksusa.(Hudić i sur., 2007) nalaze ozljede brahijalnog pleksusa u 14,4% novorođenčadi iz poroda koji su dovršeni vakuum ekstrakcijom, u odnosu na 1,2% ostalih poroda. Naši rezultati to ne potvrđuju. U literaturi se navodi podatak da i uz intenzivnu terapiju 5 – 20% pareza pleksusa brahijalisa se nikad ne oporavi u potpunosti. Kako incidencija pareze raste s porastom tjelesne težine djeteta, važno je pravilno procijeniti i donijeti odluku o načinu dovršenja poroda kako bi izbjegli tu komplikaciju (Eckert, 2004).
S obzirom da je to rizična grupa novorođenčadi čiji je rizik povezan kako sa genetskim potencijalom tako i faktorima sredine koji uključuju i socio-ekonomski status porodice, te prehrambene navike, za očekivati je da rezultati ovog istraživanja predstavljaju preliminarnu procjenu etiopatoloških faktora koji mogu biti povezani sa konstitucijom roditelja ili patologijom trudnoće, što bi u budućnosti bilo od koristi za planiranje preventivnih edukativnih i zdravstvenih programa u sprječavanju rađanja hipertrofične novorođenčadi.
ZAKLJUČCI
U radu je prikazano da je učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi iznosila je 16,9%. Najveća učestalost rađanja hipertrofične novorođenčadi bila je u opštini Travnik, a životna dob majki iznad 30 godina bila je bitan faktor rizika za fetalnu makrosomiju i rađanje hipertrofične novorođenčadi. Rezultati našega istraživanja potvrdili su da je produženo trajanje trudnoće rizični faktor za rađanje hipertofične novorođenčadi. U ispitivanoj grupi novorođenčad sa porođajnom težinom >4000 g našli smo statistički značajno češće gotove sve perinatalne komplikacije sa predominacijom hipoglikemije, pareze brahijalnog pleksusa I frakture klavikule. Najbolji perinatalni ishod postiže se u optimalnim uvjetima za porod i ranu neonatalnu skrb. Kod visoko ugroženih poroda neophodno je prisustvo iskusnog neonatologa s odgovarajućom tehnološkom i farmakološkom potporom. Razvojem intenzivne skrbi novorođenčadi došlo je do značajnog pada perinatalnog mortaliteta. Sukladno tome počinje regionalizacija perinatalne skrbi s osnivanjem tercijarnih središta.
U našim uvjetima nije ostvarivo niti potrebno osigurati najvišu razinu neonatalne skrbi u svim rodilištima, nego treba osigurati perinatalnu skrb svih visoko ugroženih trudnoća u jednom visoko specijaliziranom centru. S obzirom da je predvidjeti poremećaje u trudnoći vrlo teško većina se trudnica transportira u tercijarni centar u hitnim slučajevima. Takav postupak nazivamo transportom «in utero». Još uvijek se raspravlja da li je perinatalni ishod bolji ako se porod dovrši, a dijete nakon poroda preveze u središta intenzivne skrbi («transport k sebi») ili je bolje transportirati dijete u fiziološkom inkubatoru - maternici. Ovaj drugi način ipak se prema većini studija pokazao puno povoljnijim za perinatalni ishod. Višegodišnja analiza podataka o intrauterinom transportu pokazala je da ishod navedenih trudnoća ovisi najviše o gestacijskoj dobi trudnice i neposrednom tijeku trudnoće po prijemu u tercijarni centar. Najveću mogućnost za povoljan perinatalni ishod imaju trudnice transportirane prije 28. tjedna gestacije, ali u kojih je trudnoća produžena do nakon 28. tjedna pa ne dolazi do poroda bar tri dana po primitku u tercijarnu ustanovu, jer se u tom vremenu uspjelo farmakološki djelovati na suzbijanju konatalne infekcije i nezrelosti.