Bogoslovska smotra, Vol. 13 No. 1, 1925.
Izvorni znanstveni članak
De principio causalitatis
Stjepan Zimmermann
Sažetak
Observatione empirica cognoscimus diversa entia fieri dependenter ab influxu actuali alicujus »causae«. Reflexio dein inquirendo hanc notionem: »fieri« quatenus significat »aecipere existentiam« — debet in ipsa (notione) demonstrare fudamentum illud, ex quo necessarie »aecepta existentia« evadit (logice!) terminus a quo relationis causalitatis. Certo certius jam ipsam notam »aecipere« essentialiter relationem »ab alio« (se. a causa) ineludere: hunc statum realem post immediatam observationem reflexio evidenter approbat. Sed ulterius remanet inquirenda (in »aceepta existentia«) ratio ipsa. in qua necessitas relationis causalis fundatur: etsi in conceptu »fieri« tamquam momentum ejus constitutivum sumitur »aecipere existentiam« — »causari«, videtur quod conceptus iste formaliter non dicit identitatem cum ipsa ratione necessariae causalis exigentiae. Ouae quidem ratio debet logice erui ex essentia rei relate ad eius existentiam potentialem et actualem. Analitica ista operatio ostendit denique ipsam actuationem (actum essendi) essentiae potentialis necessarie requirere »dependentiam ab alio«: quia actuatio realiter limitari (determinari) non potest ex essentia potentiali — propter contradictoriam relationem inter potentiam et actum (non-esse et esse). — Ex quibus apparet, neque sufficientem esse theoriam Geyser (de mera reflexione), nec fundatam oppositionem Zamboni contra Mercier (de analitico charactere principii causalitatis).
Ključne riječi
Hrčak ID:
42910
URI
Datum izdavanja:
9.6.1925.
Posjeta: 930 *