Bogoslovska smotra, Vol. 11 No. 3, 1923.
Izvorni znanstveni članak
Ecclesiastica organisatio IV.-VII. saeculum
Julijan Jelenić
Sažetak
Saecula IV.—VII. constituunt etiam in evolutione ecclesiasticae organisationis splendidissimam epocham. Dioeceses in neoconversis regionibus erigebantur hac in periodo per vicinos metropolitas, in territoriis vero erectarum novae creabantur cum consensu synodi provincialis. Ultimum firmatur etiam actis synodi habitae Salonae a. 533. Xωρεπίσχοποι prioris epochae adnumerabantur iniucundis apparitionibus. Ideo eorum potestas primum restringebatur, ac demum radicaliter extinguebatur. Eo magis evolvebatur systema parochiale. Episcopi iam prioribus saeculis in Ecclesia magna gaudebant auctoritate, his vero etiam in statu politico. Impeditos episcopos in functionibus episcopalibus vel sacerdotalibus adiuvabant vel supplebant nunc episcopi coadiutores, nunc vicini collegae, nunc vero archipresbyteri vel protopresbyteri. In administratione episcopi adiuvabantur potissimum per archidiaconos vel protodiaconos. In ulteriori evolutione metro - politici systematis respiciebatur organisatio imperii romani. Ideo et occurrunt tres species metropolitarum: simplices, maiores et magni. Simplices ordinarie residebant in principalibus urbibus provinciarum romanarum respondebantque earum praesidibus. Eorum erat convocare ac praesidere synodis provincialibus, electiones suffraganeorum confirmare, eos consecrare, contra eos appellationes acceptare etc. Quoniam metropolitae inde a s. VI. in genere solebant etiam archiepiscopi appellari, ideo superflue apud nos inquirebatur specialis basis archiepiscopatus salonitani. Eodem modo, quo simplices metropolitae praeerant pluribus episcopis, maiores ac magni praeerant pluribus metropolitis. Maiores metropolitae aequiparabantur dignitate vicariis politicarum diocesium, magni autem praefectis politicarum praefecturarum. De numero maiorum metropolitarum erant, non solum orientales exarchae, sed etiam occidentales vicarii apostolici ac carthaginensis primas. In Illyrico vicarium apostolicum invenimus Thessalonicae, ast probabile est hac praerogativa serius ornatum fuisse etiam archiepiscopum Justinianae Primae. Magni metropolitae solebant inde a s. V. titulis quoque honorari patriarcharum, unde eorum etiam territoria patriarchatuum denominationem sortita esse noscimus. Numerabantur vero quinque, quorum tres: romanus, alexandrinus et antiochenus venerabili gloriabantur antiquitate, quam caeteri: hierosolymitanus et constantinopolitanus nonnisi desiderabant. His non obstantibus constantinopolitanus currsu temporis secundum in locum intrusus est, quia et Kωνσταντινουπόλις Nova censebatur Roma. Praeterea huic anachronismo iam s. VI. pariter in oriente accesit theoria de pentarchia ecclesiastica, in qua semen iacebat lugubris serioris schismatis orientalem inter et occidentalem Ecclesiam. Romanorum quoque Pontificum primatus insigniter evolutus est. Plurima sunt historica documenta, e quibus luculenter apparet non solum totam christianitatem consciam fuisse primatialis romanorum Pontificum potestatis, sed etiam romanos Pontifices hac usus esse. Demum specialem praeeminentiam comitabantur speciales tituli. Res maioris momenti solebant pertractari in synodis, e quibus plurimum venerabantur concilia oecumenica. Ad valorem oecumenicorum conciliorum non requirebatur romanorum Pontificum convocatio nec expressa approbatio, sed saltem aliqualis participatio.
Ključne riječi
Hrčak ID:
43926
URI
Datum izdavanja:
18.1.1924.
Posjeta: 1.418 *