Original scientific paper
Meduzina maska bjesomučne Izvorni znanstveni rad Prihvaćeno za tisak 24. rujna 2024. civilizacije: evokacije cara Heliogabala u dekadentskoj književnosti
Sebastian A. Kukavica
Abstract
Kao posebni žanr antičkih životopisa vladara, biografije ludih careva nastoje predočiti sve ekscese, mahnitanja i prekomjernosti onih careva koje se obično uzima za primjere loših vladara, pa čak i okrutnih tirana, razvratnika, bezbožnika, oskvrnitelja normi i uzurpatora cezarskog mandata. Riječ je o antihagiografijama, neodvojivima od fikcije, u kojima je izlaganje životopisa podređeno logici uveličavanja perverzija i okrutnosti ludog cezara do krajnosti, tj. do tiranske žudnje za anihilacijom, pri čemu se život i djelo ludog cara uzimaju kao ilustracija perioda dekadencije imperija, služeći kao moralistička opomena o opasnostima dekadentne samovolje i pretvaranja države u mehanizam za zadovoljavanje careva kaprica. Od svih ludih rimskih careva kao najluđi od najluđih, kao onaj koji je u perverziji najdalje otišao, stoljećima se smatrao Heliogabal, i u antičkim izvorima i u modernim deklinističkim studijama o uzrocima dekadencije Rima. No u devetnaestom stoljeću događa se zanimljiv fenomen: stoljećima omraženi, potiskivani i denuncirani car Heliogabal u uskom krugu članova transnacionalne dekadentske republike pisama najednom se prevrednuje i dobiva pozitivnu konotaciju. Zbog prikaza Heliogabala kao dendija i dekadenta opsjednutog ozbiljenjem ideala morbidne protuprirodne ljepote, zbog strukture otvaranja ponora dekadencije u biografijama o ludim carevima, zbog sadržaja vezanog za perverzije i transgresije dekadenta-tiranina, kao i zbog stila saturacije, koji apsorbirajući sve prekomjernosti careva i sam postaje prenapregnut i glomazan, dekadentska je književna kritika, kao i dekadentska književnost, u Heliogabalu pronašla svog uzora i duhovnog praoca, ali i sveca i mučenika dekadencije. Štoviše, i u dekadentskoj se književnosti, kao i u književnoj kritici apologetski nastrojenoj prema potonjoj, događa sustavno evociranje lika i djela cara Heliogabala kao idealtipa dekadentskog subjektiviteta i središta pobune protiv zapadnog moderniteta i epohe moderne. U ovom se radu nastoji odgovoriti na pitanje zašto Heliogabal, između svih ostalih ludih careva, biva uzet kao svetac i mučenik dekadencije u dekadentskoj književnosti. Odgovor će se pronaći u naravi dekadentske estetike, uvelike srodne žanru biografija ludih careva, a potom će se ponuditi analize ključnih dekadentskih tekstova u kojima se evokacije Heliogabala pretvaraju u legitimacije dekadentske estetike: od tekstova Gautiera, Sadea i Musseta preko Villiersa de l'Isle-Adama, Poea i Huysmansa sve do Wildea, Mishime i Lorraina.
Keywords
: Heliogabal; biografija ludog cara; dekadentska estetika; tiranija; anihilacija
Hrčak ID:
322292
URI
Publication date:
11.11.2024.
Visits: 111 *