Preliminary communication
https://doi.org/10.31664/zu.2019.104.04
Vantržišna motivacija tržišta umetničkih dela
Rastko Močnik
orcid.org/0000-0003-0209-1295
; Faculty of Media and Communications, Singidunum University, Belgrade, Serbia
Abstract
Tržišta umetničkih dela nisu homogena, razlika postoji pogotovo između umetničkih proizvoda koji se mogu tehnički reprodukovati i proizvoda-unikata. Kod prvih, regulacije tipa autorskih prava uvode neke specifičnosti (autor zadržava određena prava nad predmetom u cirkulaciji—npr. može da ga ukloni iz opticaja). Kod unikatnih blaga, potražnja se određuje prema ukusu kupaca, dakle ne proizlazi iz nekog opšte važećeg osnova: ta blaga imaju cenu, ali nemaju vrednost. Ali pošto kod reproduktibilnih umetničkih dela njihova estetska priroda podleže istim zakonima kao kod unikatnih dela, ekonomija unikatnih umetničkih dela može nam poslužiti za paradigmu ekonomije umetničkih dela uopšte. Prema teoriji koju je razvio Rade Pantić, cena unikatnih umetničkih dela je monopolska renta. Kao svaka renta, određuje se vanekonomskim mehanizmima. Ti mehanizmi bi trebalo da u isto vreme dopuštaju slobodu individualnih ukusa i da obezbeđuju jedinstveno polje unutar kojeg ti idiosinkratički stavovi mogu međusobno opštiti. Mehanizmi koji određuju rentu (cenu) umetničkih dela su dakle ideološki aparati, koji sebe i svoje elemente (individualne sudove ukusa) predstavljaju kao neideološke, a sudove još posebno obrazuju u individualne recepcije, otvorene za „interpretacije”, tj. u kognitivno-afektivnu građu za obradu u specifičnim simboličkim formacijama (u kuratorskim praksama, kritici, filozofskoj intervenciji...). Kod savremene umetnosti, struktura ideoloških aparata reprodukuje dominaciju-kroz-fragmentaciju, tipičnu za savremeni kapitalizam.
Keywords
umetničko tržište; estetska ideologija; opšti i posebni skepticizam; ideološki aparati
Hrčak ID:
223068
URI
Publication date:
1.7.2019.
Visits: 1.470 *