Revija za sociologiju, Vol. 22 No. 3-4, 1991.
Izvorni znanstveni članak
Proturiječja i unutarnje granice jednog političkog modela; Partija, država i samoupravljanje u Jugoslaviji
Veljko Cvjetičanin
; Filozofski fakultet, Zagreb
Sažetak
U razdoblju od 1944 do 1947. KPJ je imala rukovodeću ulogu u novom državnom aparatu, ali je postojalo i višestranačje. Dilema da li ovakav stranački pluralizam ili jednostranački sistem brzo i relativno lako je riješena u korist KPJ. U tom razdoblju stranački sistem u Jugoslaviji se najviše približio boljševičkom. Sukob sa Staljinom prisilio je rukovodstvo da potraži novi identitet jugoslavenskog društva, različit od birokratskog sovjetskog sistema, ali uz zadržavanje diskontinuiteta sa zapadnim tipom građanskih demokratskih društava. Tražio se tzv. treći put društvenog razvoja na terenu samoupravnog socijalizma. KPJ je donjela odluku o vlastitoj preobrazbi u SKJ, ali se nije bitno izmijenila niti vlastitom ulogom niti organizacijskom strukturom. Polovicom 1950. lansirana je teza o odumiranju države, ali nerazvijenoj društvenoj praksi i dogmatskom teorijskom nasljeđu korespondirale su i nerazvijene teorijske rapsrave o bitnim problemima odumiranja države. Nakon kratkotrajnih inicijalnih rezultata smanjivanja uloge i funkcije države, nastupaju duga razdoblja jačanja države. Država je ostala sila iznad institucionalnih oblika samoupravljanja. Ustavom 1974. oktroiran je tzv. integralni sistem socijalističkog samoupravljanja. U takvom sistemu, ali i zbog njega, razgara se duboka i dugotrajna društvena kriza. Usprkos čestim promjenama politički sistem reproducirao je stare birokratske insitutcije koje su onemogućavale provođenje dubljih društvenih promjena. Dominacija politike nad ekonomijom nije dozvoljavala da se faktički radi na deetatizaciji i debirokratizaciji političkog sistema. Prelaz na razvijeni model parlamentarne demokracije bio je neophodan, ali je vrlo dramatičan.
Ključne riječi
Hrčak ID:
155035
URI
Datum izdavanja:
31.12.1991.
Posjeta: 1.170 *