Izvorni znanstveni članak

Integrativna filozofija jezika

Damir Smiljanić ; Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet, Novi Sad, Srbija

Sažetak

Filozofija 20. stoljeća odigrala se u znaku tzv. lingvističkog obrata (linguistic turn). Njime je na neki način nadmašena jednostrana orijentacija k objektu (kakvu imamo npr. u antičkoj i srednjovjekovnoj ontologiji) ili k subjektu (u novovjekovnim teorijama svijesti i samosvijesti). Funkcija jezika nije samo reproduktivna, nego upravo suprotno, produktivna: jezik ne posreduje samo u odnosu čovjeka prema stvarnosti, nego i sam producira stvarnost. On je glavna spona među ljudima, mada nerijetko i razlog njihovog sukobljavanja. U glavnim strujama suvremene filozofske misli tematiziraju se razni aspekti problematike jezika: u analitičkoj se filozofiji diskutiraju semantički problemi i sintaktička pravila formiranja iskaza i određuju kriteriji istinitosti i suvislosti govora; u hermeneutičkoj filozofiji jezik se promišlja kao ono što otvara svijet čovjeku, a postavlja se metodološki problem tumačenja govora i tekstova; u postmodernističkoj filozofiji jezik se »desupstancijalizira«, proučavaju se složene jezičke prakse (diskursi) i rehabilitira retorička funkcija jezika (recimo, u vidu metafora). Svaka od ovih filozofija stavlja glavni naglasak istraživanja na jedan od aspekata jezika: analitička na semantičko-pragmatički, hermeneutika na interpretativni, postmodernistička na performativni aspekt. Jednostranosti i nesuglasice među predstavnicima tih struja mogu se objasniti jednostranim pristupom fenomenu jezika (ili se preferira analiza ili interpretacija, ili dekonstrukcija). Može se reći da nedostaje integrativni pristup jeziku koji bi objedinio sve aspekte jezika u složenoj metodi, kojom bi bio definiran jedan novi, bogatiji tip filozofiranja. Zadatak ovog priloga je skicirati mogućnost pluriperspektivnog pristupa na polju filozofije jezika. U tu svrhu treba baciti pogled na dosad formulirane integrativne modele kao što su »hermeneutička logika«, »interpretacionizam« i »narativna pragmatika«. Isto tako treba predstaviti profil jedne nove fundamentalne filozofije koja bi počivala na integrativnoj koncepciji jezika i koja bi filozofskim problemima prilazila iz perspektive takvog shvaćanja jezika.

Ključne riječi

obrat k jeziku; analitička filozofija; hermeneutika; postmodernizam; hermeneutička logika; narativna pragmatika; interpretacionizam; integrativni pristup

Hrčak ID:

142576

URI

https://hrcak.srce.hr/142576

Datum izdavanja:

25.5.2015.

Podaci na drugim jezicima: njemački

Posjeta: 2.017 *