Izvorni znanstveni članak
Definiranje metafore. O dva rana objašnjenja metafore kod Aristotela i Hermogena iz Tarsa i njihovoj recepciji kod suvremenih interakcionistâ
Borislav Mikulić
orcid.org/0000-0002-6230-0397
; University of Zagreb, Faculty of Humanities and Social Sciences, Zagreb, Croatia
Sažetak
Članak istražuje jezične i epistemološke pretpostavke teze irskog klasičnog filologa W. B. Stanforda (1936.) da je retoričar Hermogen iz Tarsa u svojoj definiciji metafore – za razliku od Aristotelovog »puko jezičnog« opisa – dao radikalno novu, dinamičnu koncepciju metaforičkog govora, zasnovanu na referenciji, koju je nazvao tropé. Za Stanforda je to bila povijesna prefiguracija njegovog vlastitog »stereoskopskog« shvaćanja metafore koje je kasnije, s Maxom Blackom i Paulom Ricoeurom u 60-im i 70-im godinama 20. st. inspirirala tzv. interakcionistički pogled na metaforu u raznim područjima filozofije jezika i znanosti te lingvistike. U članku se Hermogenova ideja metafore kao »zajedničkog« imena za različite stvari stavlja u odnos s trostrukom (lingvističkom, logičkom i epistemološkom) analizom teorije prijenosa kod Aristotela; kroz kraće rubne primjedbe ili opsežnije komentare članak ukazuje na sistematske veze između dviju antičkih teorija i suvremenih rasprava o metafori. U konačnici ispostavlja se da je navodno interakcionističko objašnjenje metafore kod Hermogena prije u kontinuitetu nego u sukobu s Aristotelovom analizom, koja sâma nije manje konceptualna nego što je jezična. Usto, oba razumijevanja metafore pozivaju jasno na daljnje analize na složenijoj sistematičkoj razini, koju suvremeni teoretičari jedva da priznaju i kod Hermogena i kod Aristotela.
Ključne riječi
Aristotelova definicija metafore; definicija metafore Hermogena iz Tarsa; interakcija vs. supstitucija; jezična vs. konceptualna analiza; dvostruka referencija; imenovanje vs. prenošenje imena; asertivni logos; referencija i govorni čin
Hrčak ID:
120143
URI
Datum izdavanja:
17.2.2014.
Posjeta: 2.044 *